1950-1990 arası Türkiye'de kadın kimliği ve moda

Abstract

Toplumlar sanayileşme ve kentleşme sürecine girdiklerinde toplumsal yapılar da tümüyle değişime uğramaktadır. Türkiye'de geleneksel yapının birçok özelliği değişerek zamanla kentsellik özelliği kazanmaktadır. Toplumu oluşturan bireylerin statülerinin ve rollerinin değiştiği, özellikle kadınların toplumsal kazanımlardan daha hızlı etkilendiği görülmektedir. Türk aile yapısında kadına verilen rolün değişmesinin ancak kadının bilinçlenmesi, güçlenmesi, örgütlenmesi konumunu değiştirme yönünde destek alarak çaba göstermesiyle uzun bir süreç içinde gerçekleşeceği bilinmektedir. Bu çalışmada 1950'den 1990'a kadar Türkiye'deki kadın kimliğinin ve modanın değişimi ve gelişimi birlikte ele alınmaktadır. Çalışmamızda bahsedilen 1950-1990 yılları arasında kimlik açısından nasıl bir kadın portresi çizildiği incelenmeye çalışılarak, bu süreçte toplumda yaşanan değişimin modaya yansıması gelenek, görenek ve kültürel yapının etkileşimiyle birlikte, Türk toplumunda moda anlayışının nasıl oluştuğu irdelenmesi amaçlanmaktadır. Bu tezde, Türk toplumundaki kadının, kimliğini edinirken geleneksel toplumun yansıması olarak ikinci planda kalıp kalmadığı, kendisine sunulan ve kendisinin bizzat kazandığı siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik haklarını moda ile ilişkilendirerek incelenmesi hedeflenmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde kimlik tanımları, kadın kimliğinin oluşmasında ve değişmesinde toplumsal yapı, çalışma hayatı, eğitim, kültürel etkilerin ele alınması, dönemlere göre kimlik çeşitleri örneklendirilmesi ve farklı açılardan moda tanımlarının incelenmesi hedeflenmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde 1950-1990 yılları arası dönemde kadın kimliği ve moda ilişkisi ele alınmaktadır. Kadın kimliğindeki değişimin modaya yansıması ve Türkiye'deki terzilerin ve modacıların kadın kimliği ve statüsünün oluşmasında öncülük yaptığı bilinmektedir. Batı'daki modayı takip ederek, Türk kültürüyle sentez oluşturup, Türk kadınını giydirmeleri ve Türkiye'deki modanın oluşmasında ve devam ettirilmesinde dönemin modacılarının katkıları ele alınmaktadır. Dünya modasına yön veren, yaptıklarıyla dönemlere damgalarını vuran tasarımcıların ve modacıların hayatlarından ve çalışmalarından kesitler sunulmaktadır.1950-1990 arası dünya modasına yön veren Chanel, Dior, Cristobal Balenciaga, Pierre Cardin, Yves St. Laurent gibi modacılar Suat Aysan, Hayri Akduman, Bergin Usberk, Lülfiye Arıbal, Yıldırım Mayruk, Vural Gökçaylı gibi terzi ve modacıları stil, form, kalıp, renk gibi pek çok konuda etkilemiştir. Örneğin, Suat Aysan, Dior'un modellerini kopya ettiği ya da beğendiği modelleri değiştirerek kendi zevkine uyarlamaktadır. Hayri Akduman, Yves St. Laurent'in tasarımlarından etkilendiği gibi, Balenciaga'nın tuvalet tasarımlarından da gelinlik modelleri tasarlamaktadır. Vural Gökçaylı, Yves St. Laurent'in tasarımlarından ilham almaktadır.Anahtar kelimeler: Kadın, Kadın kimliği, Moda

As communities enter into industrialization and urbanization process, social structures also go through the changes completely. In Turkey several characteristics of traditional structure have changed and in time have obtained qualification of urbanization. It is seen that the statues and the roles of the people who constitute the society are changing and especially women are impressed faster from the social recoveries. But it is known that awareness, empowerment and organization of woman will become reality in a long period with efforts getting support towards changing her statue.In this study it is paired with the change and the development of the woman identity and fashion in Turkey from 1950 to 1990. In our study it is aimed to show how exposure to media the changing of fashion in society trying to search how a woman portrait drawn according to the woman identity between 1950s and 1990s. In this thesis it is aimed to analyze while woman in the Turkish society gets her identity as an exposure of a traditional society whether she remains at the secondary importance and it is also aimed to analyze the political, social, cultural and economic right that she has won personally or submitted to her associating with fashion. In the first part of the study it is aimed to analyze the definition of identity, the formation and development (social, work life, education, culture) of the woman identity, the fashion identities from the different sides and it is aimed to sample identity sorts according to the periods. In the second part of the study between 1950 and 1990 the relation between woman identity and fashion is discussed. It is known that the reflection of the change in women identity to fashion and spearheading of the tailors and the fashion designers in Turkey to occur woman identity and fashion. It is discussed that the contributions of the fashion designers of the period to occurring and continuing of the fashion in Turkey following the fashion in the West whether synthesizing with Turkish culture. Showing glimpses from the lives of the designers and the fashion designers who guide to world about fashion and hit their mark to their periods with their doings are mentioned in the study.Key words: Woman, Woman identity, Fashion