Konut gerçekleştirme sistemlerinde kullanıcı katkısının etkinliğini arttırıcı öneriler ve yardımlı kendi evini yapımda örneklenmesi

Abstract

İnsanın ' temel gereksinmelerinin basında gelen konutun, aiinümüzde bir sorun olmasının iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi sayı sal olarak giderek hızlanan konut gereksinmesi olduğu, ikincisi ise yapılan konutların hızlı'.değişen, ihtiyaçları karşılayamaması, do layısıyla insanları hoşnut etme mesidir.- Nicelik yönünden sorunun çözüınüj ülkelerin konut yapımına ayırabilecekleri kaynaklara ve bunun kullanımına» nitelik yönün den sorunun çözümü ise yapılan llanıcıların.rerek- iar: uı sinmelerini karşılar özelliklere sahip olmalarına bağlıdır. Çağdaş kent yaşamında kullanıcısı belir siz, hızlı yapılan konutlarla, kullanıcıların gerek kene i konut larına., gerekse yakın çevrelerine yabancı lastiği çevreler oluşmaya başlamıştır. Bunun temel nedenle rinden biri de kullanıcının konut gerçekleştirme sürecine dolaylı veya dolaysız katkısının azalma sıdır. ? '. Bu çalışmada önce çeşitli konut gerçekleştirme sistemlerinde kul lanıcının konut gerçekleştirme ve kullanım süreci içindeki aşa malarda katkısının ne ölçülerde olduğu ve bunu art t ırmak. iç in ne gibi yollar önerildiği incelen miştir. İkinci aşamada ise konu nun yardımlı kendi evini yapım There are two reasons for the problems of housing which is con sidered preceedingly as basic needs of man. First of these reasons is there is a housing shortage which is accelerated gradually,.. second reason is dis- ? satisfaction of man with housing which does not meet speedy changes requirements. >lution of Ol shortage, depends on, sources of countries which they keep for house building and usage of the sources. The qualitative solution of zhe problem, depends on build. houses having characteristics of meeting users' requirements. Environments have been existed in which users become strangers with their own dwellings which are speedy built for unknown users, in modern urban, life. One of the basic cause of this, is decreasing in direct or indirect involvement of users' for the housing realization process.. Firstly, user involvement in. the phases of housing realization and using process in various housing realization systems are in what scale and which methods could have been proposed to make increase thisr have been examined in this study. For the second phase, examining and sampl ing of this subject had been done forVI sistemi içinde irdelenmesi ve ör neklenmesi yapılmıştır. Çalışma, do -t bölüm ile sonuçlar bölümünden oluşmaktadır. Birinci bölümde, konut gerçekleş tirme ve kullanım süreci ile dün yada ve Türkiye'de konut gerçek leştirme sistemleri incelenmiştir. Bir konut grubunun veya konutun gerçekleşmesi, konutla ilgili planlama aktiviteleri, konut prog ramlaması, konut, tasarımı ve ko nut yapımı aşamalarından oluşan bir süreçtir; Konutun kullanımı da bu aşamalardan soyutlanamaz. Bütün bu. aşamalarda kullanıcının dolaylı veya dolaysız katkısın dan söz etmek mümkündür. Genel olarak konut gerçekleştirme sis temleri, kendi evini yapım ve toplu konut üretimidir.' Değişik konut gerçekleştirme sistemlerin de farklı kullanıcı-konut ilişki si vardır. Kullanıcının konutunu kendisinin yaptığı durumlarda katkısı en fazladır. Toplu konut. üretiminde ise genellikle kulla nıcı belirsizdir ve konutun ger çekleşmesinde katkısı hemen hemen hiç olmamaktadır. İkinci bölümde, gerek ölçek, ge rekse konu bakımından, konut yer- leşmeleriyle, dolayısıyla konut gerçekleştirme sistemlerinde kul lanıcı katkısıyla, yakın ilişki sinden dolayı, kent planlamasın- daki katılım çalışmaları incelen miştir. Bu çalışmalarda kullanı lan katılım yollarının konut yer leşmelerinin planlamasında da kullanılabileceği açiktır.. Üçüncü bölümde, toplu konut üre timindeki -kullanıcı katkısı üç altbaşlıkta incelenmiştir. Bun lardan birincisi kullanıcı ihti yaç ve isteklerinin belirlenmesin de kullanıcının katkısını arttı- aîded self-help housing. This study has contained four chapters and, the results chapter. Housing -realization and' using process and housing realization systems in the world and Turkey were examined in the first chap ter. Realization of a dwelling or a housing group is a process which contains planning activi ties related., to housing, housing programming, housing design and housing construction. Use of hous ing could not be abstracted from these phases. It would be possi ble to say that, there is direct or indirect, involvement, of users in all these phases.. Generally, self-built housing and mass produced housing are housing realization systems. There is a, different relation between user and his dwelling in different housing realization systems. User in vol vemen t.is too m uch wh en he builds his own house. However in the mass produced housing, users are unknown and there is* hot ap proximately any involvement for the realization of housing. Studies on participation in city planning. was studied, in the sec ond chapter, since its relations with housing settlements and by reason of this, user involvements in Housing realization systems, due to both scale and subject. Means of participation which had been used in these studies could obviously be used in planning housing settlements. Vser involvements in mass prod uced housing were examined with three subtitles in the third chapter. First of these are the means which make increase user involvements to obtain users'VII racak yollardır. Dokümanların ka yıtların v.s.nin kullanılması, alan çalışmaları, sörveyler, la- boratuvar çalışmaları ve gözlem ler yoluyla, ihtiyaç ve istekle rin belirlenmesine ek olarak son zamanlarda bilgisayar yardımıyla kullanıcının -i steklerini belirle mek, simülasyon yolları kullanmak ve böylece katkısını sağlamak uy gulanan yollardır. İkinci altbaş- lık ise, mevcut konutların değer lendirilmesi yoluyla yeni yapıla cak konutlara tasarım verileri sağlanmasında kulanı emin katkı- ' sini arttıracak yollardır. Bunda da, kullanılmakta olan konutlar _ ve kullanıcılarından elde edilen bilgiler, daha sonra yapılacak olan aynı 'toplu konutların ileri- ki aşamalarında veya aynı kapsam lı başka projelerde veri olarak, kullanılmaktadır ve kullanıcının dolaylı katkrsı söz konusudur. Üçüncü altbaşlıkta ise, kullanı cının- konutunu ihtiyaçlarına gö- -re değiştirebilmesi, -büyütebilme- si veya ihtiyaçlarına uydurabil mesi yoluyla katkısını arttıracak yollar incelenmiştir. Kullanıcı nın konutunu değişen ihtiyaçları na göre değiştirebilmesi, esnek konutlar yardımıyla olmaktadır. Bu sistem birçok ülkede denenmiş, ancak yasal, ekonomik, endüstri yel ve yönetimsel güçlüklerle kar şılanmıştır. Kullanıcının konutu nu artan ihtiyaçlarına göre büyü- -tebilmesi, zemine oturan tek ev lerde, büyüyebilir konutlarda mümkün olmaktad-ır. Konutların ailenin değişen ihtiyaçlarına fazla yapısal müdahalelere gitme den uydurulabilmesi ise uyabilir konutlar tasarlanması yoluyla çö zümlenmektedir. requirements and desires. Use of documents, records etc., case studies, surveys, laboratory studies, observations are used to obtain requirements and de sires, in addition today with the aid of computer obtaining users' requirements, using simu lation methods and so, to obtain user involvement are used methods. The second subtitle is, the means which have been make increase user involvement to -..get design data for newly done housing, by the appraisal of existing housing. Informazion obtained Yrom house bui Iding and users of houses are used as data for the future phases of the same, mass produced. houses or other projects which have the same content, and could be considered as indirect user involvement. Some means which would, be increased user involve ments by the -way of changeability and extendibility of houses ac cording to his requirements and adaptability of houses according to his changing requirements were examined in the third subtitle. Changeability of houses according. 4:0 user requirements would be done with the aid of flexible dwellings. This system is tested in many countries, but some legal, economic, industrial and admin istrative problems had been occured. User. could extend his house according to his require ments in single storey houses which stay on ground and in ex tendable houses. Adaptability to changing family requirements without much constructional inter ventions could be solved by de signing adaptable houses. Dördüncü bölümde ise, önce kendi evini yapım sisteminin özellikle ri, yardım şekline, uygulanan yol lara ve konut özelliklerine göre Characteristics of self-built housing system are examined ac cording to form of aid, means and characteristics of housingVIII incelenmiş, daha sonra ise kent planlaması ile toplu konut üreti minde kullanıcı katkısını arttı rıcı Önerilerin yardımlı kendi evini yapımda kullanılabilme ola nakları irdelenmiştir. Gelişmek te olan ülkelerde devamlı artan konut açığı sonucu insanların bir kısmının kendi konutunu yapmaya devam edeceği kaçınılmaz olarak görülmektedir. Ayrıca toplu ko nutların gereksinmelere uydurul ması, özellikle yeni yaşam biçi mine uyum yapmakta olan topluluk larda hemen hemen imkânsız olmak tadır. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerde mevcut olan kendi evini yapım sistemi sâdece kay nakların kısıtlılığından değil, kullanıcılara en uygun konut özellikleri de verebileceğinden devam etmek durumundadır. Ancak, yardımlı kendi evini yapım sis temi, ne sadece bir üretim siste mi olarak alınmalı, ne de kulla nıcı katılımını gerçekleştiren tek çözüm- olarak düşünülmelidir. Örgütlenme aşamasında kent plan- lamasındaki katılım yollarından yararlanıldığı, kullanıcı istek ve ihtiyaçları yeterli şekilde belirlendiği, yapılmış uygulama lardan gerekli dersler alındığı takdirde; kullanıcının konutun da değişen ihtiyaçlarına göre de ğişiklikler yapabilmesini sağla yan esnek, büyüyebilir, uyabilir konutlar yapılmasına da olanak vereceğinden bu sistemin olumlu bir konut gerçekleştirme sistemi olarak kullanılması mümkündür. Sonuçlar bölümünde ise yukarıda ki bulgular değerlendirilmiş, yardımlı kendi evini yapım sis teminin bu kapsam içinde Türkiye için de geçerli olabilecek bir sistem olduğu sonucuna varılmış tır. in the forth chapter, then the suggessions which would increase the involvements of user's on city planning and mass produced housing and how these suggessions could use in aided self-help housing are examined. It would be una voidable that some people would, continue to build their own houses because of increasing housing de ficiency in developing countries. Also, adapting mass produced houses to requirements, would be almost impossible in the socie- -. ties which have been adapting to new life styles. Self-built housing system which had been existed in developing countries, not &nly because of abs istence of source but also providing to users most suitable housing char acteristics, indirectly have to continue to use. However aided self-help housing system has been considered neither only a prod ucing system nor the single solu tion. It would be possible to use this system as a positive housing system if we would make use of participation means for city planning in the organiza tion phase, determined satisfied users desires and requirements, learned necessary points from existing- houses / because it would give possibility to.users to make changes for their houses accord ing to changing requirements and to make possibility for flexible, extendable, adaptable houses. In the result chapter, upper findings have been appraised, and was reached the results that aided self-help housing system could also be current for Turkey.

İnsanın ' temel gereksinmelerinin basında gelen konutun, aiinümüzde bir sorun olmasının iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi sayı sal olarak giderek hızlanan konut gereksinmesi olduğu, ikincisi ise yapılan konutların hızlı'.değişen, ihtiyaçları karşılayamaması, do layısıyla insanları hoşnut etme mesidir.- Nicelik yönünden sorunun çözüınüj ülkelerin konut yapımına ayırabilecekleri kaynaklara ve bunun kullanımına» nitelik yönün den sorunun çözümü ise yapılan llanıcıların.rerek- iar: uı sinmelerini karşılar özelliklere sahip olmalarına bağlıdır. Çağdaş kent yaşamında kullanıcısı belir siz, hızlı yapılan konutlarla, kullanıcıların gerek kene i konut larına., gerekse yakın çevrelerine yabancı lastiği çevreler oluşmaya başlamıştır. Bunun temel nedenle rinden biri de kullanıcının konut gerçekleştirme sürecine dolaylı veya dolaysız katkısının azalma sıdır. ? '. Bu çalışmada önce çeşitli konut gerçekleştirme sistemlerinde kul lanıcının konut gerçekleştirme ve kullanım süreci içindeki aşa malarda katkısının ne ölçülerde olduğu ve bunu art t ırmak. iç in ne gibi yollar önerildiği incelen miştir. İkinci aşamada ise konu nun yardımlı kendi evini yapım There are two reasons for the problems of housing which is con sidered preceedingly as basic needs of man. First of these reasons is there is a housing shortage which is accelerated gradually,.. second reason is dis- ? satisfaction of man with housing which does not meet speedy changes requirements. >lution of Ol shortage, depends on, sources of countries which they keep for house building and usage of the sources. The qualitative solution of zhe problem, depends on build. houses having characteristics of meeting users' requirements. Environments have been existed in which users become strangers with their own dwellings which are speedy built for unknown users, in modern urban, life. One of the basic cause of this, is decreasing in direct or indirect involvement of users' for the housing realization process.. Firstly, user involvement in. the phases of housing realization and using process in various housing realization systems are in what scale and which methods could have been proposed to make increase thisr have been examined in this study. For the second phase, examining and sampl ing of this subject had been done forVI sistemi içinde irdelenmesi ve ör neklenmesi yapılmıştır. Çalışma, do -t bölüm ile sonuçlar bölümünden oluşmaktadır. Birinci bölümde, konut gerçekleş tirme ve kullanım süreci ile dün yada ve Türkiye'de konut gerçek leştirme sistemleri incelenmiştir. Bir konut grubunun veya konutun gerçekleşmesi, konutla ilgili planlama aktiviteleri, konut prog ramlaması, konut, tasarımı ve ko nut yapımı aşamalarından oluşan bir süreçtir; Konutun kullanımı da bu aşamalardan soyutlanamaz. Bütün bu. aşamalarda kullanıcının dolaylı veya dolaysız katkısın dan söz etmek mümkündür. Genel olarak konut gerçekleştirme sis temleri, kendi evini yapım ve toplu konut üretimidir.' Değişik konut gerçekleştirme sistemlerin de farklı kullanıcı-konut ilişki si vardır. Kullanıcının konutunu kendisinin yaptığı durumlarda katkısı en fazladır. Toplu konut. üretiminde ise genellikle kulla nıcı belirsizdir ve konutun ger çekleşmesinde katkısı hemen hemen hiç olmamaktadır. İkinci bölümde, gerek ölçek, ge rekse konu bakımından, konut yer- leşmeleriyle, dolayısıyla konut gerçekleştirme sistemlerinde kul lanıcı katkısıyla, yakın ilişki sinden dolayı, kent planlamasın- daki katılım çalışmaları incelen miştir. Bu çalışmalarda kullanı lan katılım yollarının konut yer leşmelerinin planlamasında da kullanılabileceği açiktır.. Üçüncü bölümde, toplu konut üre timindeki -kullanıcı katkısı üç altbaşlıkta incelenmiştir. Bun lardan birincisi kullanıcı ihti yaç ve isteklerinin belirlenmesin de kullanıcının katkısını arttı- aîded self-help housing. This study has contained four chapters and, the results chapter. Housing -realization and' using process and housing realization systems in the world and Turkey were examined in the first chap ter. Realization of a dwelling or a housing group is a process which contains planning activi ties related., to housing, housing programming, housing design and housing construction. Use of hous ing could not be abstracted from these phases. It would be possi ble to say that, there is direct or indirect, involvement, of users in all these phases.. Generally, self-built housing and mass produced housing are housing realization systems. There is a, different relation between user and his dwelling in different housing realization systems. User in vol vemen t.is too m uch wh en he builds his own house. However in the mass produced housing, users are unknown and there is* hot ap proximately any involvement for the realization of housing. Studies on participation in city planning. was studied, in the sec ond chapter, since its relations with housing settlements and by reason of this, user involvements in Housing realization systems, due to both scale and subject. Means of participation which had been used in these studies could obviously be used in planning housing settlements. Vser involvements in mass prod uced housing were examined with three subtitles in the third chapter. First of these are the means which make increase user involvements to obtain users'VII racak yollardır. Dokümanların ka yıtların v.s.nin kullanılması, alan çalışmaları, sörveyler, la- boratuvar çalışmaları ve gözlem ler yoluyla, ihtiyaç ve istekle rin belirlenmesine ek olarak son zamanlarda bilgisayar yardımıyla kullanıcının -i steklerini belirle mek, simülasyon yolları kullanmak ve böylece katkısını sağlamak uy gulanan yollardır. İkinci altbaş- lık ise, mevcut konutların değer lendirilmesi yoluyla yeni yapıla cak konutlara tasarım verileri sağlanmasında kulanı emin katkı- ' sini arttıracak yollardır. Bunda da, kullanılmakta olan konutlar _ ve kullanıcılarından elde edilen bilgiler, daha sonra yapılacak olan aynı 'toplu konutların ileri- ki aşamalarında veya aynı kapsam lı başka projelerde veri olarak, kullanılmaktadır ve kullanıcının dolaylı katkrsı söz konusudur. Üçüncü altbaşlıkta ise, kullanı cının- konutunu ihtiyaçlarına gö- -re değiştirebilmesi, -büyütebilme- si veya ihtiyaçlarına uydurabil mesi yoluyla katkısını arttıracak yollar incelenmiştir. Kullanıcı nın konutunu değişen ihtiyaçları na göre değiştirebilmesi, esnek konutlar yardımıyla olmaktadır. Bu sistem birçok ülkede denenmiş, ancak yasal, ekonomik, endüstri yel ve yönetimsel güçlüklerle kar şılanmıştır. Kullanıcının konutu nu artan ihtiyaçlarına göre büyü- -tebilmesi, zemine oturan tek ev lerde, büyüyebilir konutlarda mümkün olmaktad-ır. Konutların ailenin değişen ihtiyaçlarına fazla yapısal müdahalelere gitme den uydurulabilmesi ise uyabilir konutlar tasarlanması yoluyla çö zümlenmektedir. requirements and desires. Use of documents, records etc., case studies, surveys, laboratory studies, observations are used to obtain requirements and de sires, in addition today with the aid of computer obtaining users' requirements, using simu lation methods and so, to obtain user involvement are used methods. The second subtitle is, the means which have been make increase user involvement to -..get design data for newly done housing, by the appraisal of existing housing. Informazion obtained Yrom house bui Iding and users of houses are used as data for the future phases of the same, mass produced. houses or other projects which have the same content, and could be considered as indirect user involvement. Some means which would, be increased user involve ments by the -way of changeability and extendibility of houses ac cording to his requirements and adaptability of houses according to his changing requirements were examined in the third subtitle. Changeability of houses according. 4:0 user requirements would be done with the aid of flexible dwellings. This system is tested in many countries, but some legal, economic, industrial and admin istrative problems had been occured. User. could extend his house according to his require ments in single storey houses which stay on ground and in ex tendable houses. Adaptability to changing family requirements without much constructional inter ventions could be solved by de signing adaptable houses. Dördüncü bölümde ise, önce kendi evini yapım sisteminin özellikle ri, yardım şekline, uygulanan yol lara ve konut özelliklerine göre Characteristics of self-built housing system are examined ac cording to form of aid, means and characteristics of housingVIII incelenmiş, daha sonra ise kent planlaması ile toplu konut üreti minde kullanıcı katkısını arttı rıcı Önerilerin yardımlı kendi evini yapımda kullanılabilme ola nakları irdelenmiştir. Gelişmek te olan ülkelerde devamlı artan konut açığı sonucu insanların bir kısmının kendi konutunu yapmaya devam edeceği kaçınılmaz olarak görülmektedir. Ayrıca toplu ko nutların gereksinmelere uydurul ması, özellikle yeni yaşam biçi mine uyum yapmakta olan topluluk larda hemen hemen imkânsız olmak tadır. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerde mevcut olan kendi evini yapım sistemi sâdece kay nakların kısıtlılığından değil, kullanıcılara en uygun konut özellikleri de verebileceğinden devam etmek durumundadır. Ancak, yardımlı kendi evini yapım sis temi, ne sadece bir üretim siste mi olarak alınmalı, ne de kulla nıcı katılımını gerçekleştiren tek çözüm- olarak düşünülmelidir. Örgütlenme aşamasında kent plan- lamasındaki katılım yollarından yararlanıldığı, kullanıcı istek ve ihtiyaçları yeterli şekilde belirlendiği, yapılmış uygulama lardan gerekli dersler alındığı takdirde; kullanıcının konutun da değişen ihtiyaçlarına göre de ğişiklikler yapabilmesini sağla yan esnek, büyüyebilir, uyabilir konutlar yapılmasına da olanak vereceğinden bu sistemin olumlu bir konut gerçekleştirme sistemi olarak kullanılması mümkündür. Sonuçlar bölümünde ise yukarıda ki bulgular değerlendirilmiş, yardımlı kendi evini yapım sis teminin bu kapsam içinde Türkiye için de geçerli olabilecek bir sistem olduğu sonucuna varılmış tır. in the forth chapter, then the suggessions which would increase the involvements of user's on city planning and mass produced housing and how these suggessions could use in aided self-help housing are examined. It would be una voidable that some people would, continue to build their own houses because of increasing housing de ficiency in developing countries. Also, adapting mass produced houses to requirements, would be almost impossible in the socie- -. ties which have been adapting to new life styles. Self-built housing system which had been existed in developing countries, not &nly because of abs istence of source but also providing to users most suitable housing char acteristics, indirectly have to continue to use. However aided self-help housing system has been considered neither only a prod ucing system nor the single solu tion. It would be possible to use this system as a positive housing system if we would make use of participation means for city planning in the organiza tion phase, determined satisfied users desires and requirements, learned necessary points from existing- houses / because it would give possibility to.users to make changes for their houses accord ing to changing requirements and to make possibility for flexible, extendable, adaptable houses. In the result chapter, upper findings have been appraised, and was reached the results that aided self-help housing system could also be current for Turkey.