Başlangıcından bugüne kadar Türkiye`de çağdaş grafik sanatı ve tanıtım grafiği

Abstract

Çağdaş sanatın görsel iletişim araçlarının tespitine gidilirken, teknik ve ekonomik koşulların etkinliği altında, bir yeni dil oluşturma çabasındaki `Grafik Sanatı`, kullandığı yöntemler ve işlevselliği açısından ele alınmaktadır. Grafik sanatının yöntemlerini ve işlevselliğini belirli bir tabana oturtturabiİme amacı ile, tarihsel gelişimine ve seslenim aracı olan tekniklerinin mümkün olduğu kadar başlangıç noktalarına yönelinmistir.Grafik sanatının tarihsel gelişimi içinde görsel iletişim biçimlerinin neler olduğunun tespiti esnasında bir teknik olanak olan baskının çeşitlenmesi ile ortaya çıkan yeni görsel bildirişim mekanizmaları saptanmaya çalışılmıştır. Aynı araştırma kuralları daha geniş kapsam içinde, özellikle Türk Grafik Sanatı'nın gelişiminin izlenmesinde kullanılmış ve batı dünyasının 18. yüzyılda Osmanlı tolumuna sızmaya başlamasından Cumhuriyet dönemine, Cumhuriyet döneminden de bugüne kadar getirilmeye çalışılmıştır. Bu konu içinde, toplumun sosyo-ekonomik yapısı ve siyasi yapı-sindaki değişimler ve etkilenmeleri üzerine açıklamalar, yapılmış olan grafik tasarım yapıtlarından örneklenme seklinde olmaktadır. Ayrıcana bu konu ile ilgili olan eski ve yeni dönem tasarımcılarının değerli görüşlerine de yer verilerek, Türkiye'nin görsel bildirişim alanında yapmış olduğu atakta yeri olan her olay yada kişilerin tespitine gi-j dilmiştir. Bu yöntemler içerisinde grafik tasarımın genel anlamı, yöntemleri ve araçları incelenerek, bugünün `Türk Tanı tım-Grafiğ i Tasarımı` ve yapıtlarına açıklamalar getirme amaçlanmıştır.Birinci bölümde, araştırma konusunu bir temele oturtabilme amacı ile grafik sanatların kapsamı hakkında aydınlatıcı bilgiler tarihsel gelişim ile beslendi. Türk Grafik Sana-tı'nın bugünkü yerini tespite gidebilmek için, bu bölüm de tüm dünyada grafik sanatların başlangıcı olarak gösterilen baskı sanatı, Türk Grafik Sanatı'nın incelenmesinde odak noktası olarak tespit edildi. Cumhuriyet'le gelen devletleşme sürecine kadar olan bölüm `ibrahim Mütefferika` dan itibaren başlatılmış ve bu dönem hakkında bugüne kadar yazılmış olan yazılar ve örnekler bir araya getirilerek geliştirilmiş ve bunlara yeni örneklerin eklenmesine çalışılmıştır. özellikle sigara kağıdı kapaklarına, üzerlerinde yer alan grafik tasarımlar ve bunların yapıldıkları dönemin yansıtıcı özelliğini taşıyan örnekleri yüzünden yer verilmiştir. Gene bu bölümde Osmanlı kartvizitleri incelenerek toplumsal işlemleri örneklenmiştir.İkinci bölümde, Türk Grafik Tasarım ürünlerini ve grafik tasarımcısını bugünkü konumuna oturtabilmek için tasarımcıların almış oldukları eğitimi temelinden ortaya çıkarmak gerektiği anlaşılmış ve Akademi'nin `Sanayi-i Nefise Mekte-b-i Alisi` olduğu dönemden itibaren bir araştırmaya yöne-linmiştir. Bu araştırmalara dayanılarak `Tezyini Sanatlar` bölümü içinde kurulan afiş atelyesinin, faaliyetleri ve hocaları hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Tarihler, şahıslar ve olaylar kaynaklar arasındaki bağlantı kopukları yüzünden tekrar mukayeseli olarak incelenmiştir. Bu incelemeler sonucu» eğitimde Türk Grafik Tasarımı'nın temelini oluşturan afiş atelyesinin kurucusunun `Weber` isimli bir sanatçı olduğu ifade edilmistie. `Midhat özar` in ise, ilk Türk `Afiş Atelyesi` sorumlu hocası olduğu ve gene eğitime büyük katkılarının olduğu ileri sürülmüştür. Bu bölümde? Akademi dışında Türk grafik sanatının büyük rol oynadıkları bilinen diğer okullar hakkında bilgiler araştırma ve özel şahıs görüşlerine dayanılarak izah edilmeye çalışılmıştır. Sanat eğitiminin zorluğu kesindir, fakat grafik sanatının eğitiminin çok daha zor olduğu bilinci içinde eğitimde zorluklar ve çıkan sorunlar üzerine araştırmalar yapılmış ve somut gerçeklere göre öneriler verilmeye çalışılmıştır. Bütün bu bölümün kapsamı değerlendirilerek Türk Grafik Tasarımcısının yeri, sorunları ve işlevleri üzerine fikirler ileri sürülmüştür.üçüncü bölümde, `Çağdaş Grafik Tasarımın` kapsamının ne olduğu üzerine gidilmiş ve bu tasarımların kitlelere ulaşabilmesi için uygulanan bilimler, yöntemler ele alınmıştır. Çağdaş kent insanına yönelme için çağdaş grafik tasarımın kullandığı sistemler yardımcılığı ile konunun iletişim yükünü taşıdığına inanılan `Tanıtım Grafiği` ve Türkiye'deki durumuna ulaşılma amaçlanmıştır.Çağdaş grafik tasarımcısı amacını somut sistemler aracılığı ile çözüme ulaştırırken , teknolojinin verilerinden yarar-1anması gerekmektedir. İşte bu sebeple kullanılan tekniklerin toplumun gereksinimlerine ve olanaklarına göre belirlenmesi gereklilği önerilmiştir.Dördüncü bölümde» çağdaş kent kültürünün hızla gelişimi sonucu, bir çağdaş iletişim yoluna gereksinimi olduğundan yola çıkılarak `Tanıtım Grafiğine` yönelinmiştir. Böylece ortaya çıkan `Çağdaş Türk Tanı tım-Grafiğ i` önce anlamı ve amaçları yönündenele alınmıştır.Tanı tım-Grafiğ inin belirlenmesinden sonra, gene Türkiye'de ileri sürülen yapıtların tasarımları incelendiğinde, bu ürünlerin kendilerini devam ettirebilmelerini endüstri kuruluşlarının beğeni ve gereksinimlerine bağlı olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır. Böylece temel sorunun ürünün tanıtılması amaçlanan hedef kitleye en hızlı ve en iyi biçimde ulaşmak durumunda olduğu belirlenmiştir. Bu iletişim yolları, gene görsel iletişim öğelerini kullanan yapıtlara dayandırılarak bu yapıtların tanımları yapılmaya çalışılmış ve bölümler sonunda resimli örneklerle yapılan yorumların anlaşılır olmasına gidilmiştir.Bu bölümde ele alınan `Tanı tım-Grafiğ i` nin ürünlerinin sistemli bir biçimde yaşanılan çevre içinde yer alması gerekliliğinden yola çıkılarak, Türkiye için çok yeni olan grafik tasarım alanı `Çevre Grafiği` başlığı altında ele alınmıştır. Barda araştırma konusunun amacı `Çevre Grafiğinin` işlevleri üzerine oturtulmuş ve onun yapıtları örnek lenmiştir. Bu örneklerin çevre içinde kullanımı üzerine toplumda doğurdukları sonuçlar, tasarımcının kendine özgünkurallar içinde çalışması gerekliliğini getirmiştir. Bu sebeple bu tasarım çeşidinin ve tasarımcısının sahip olması gereken fonksiyonlar belirlenmiş ve öneriler sunulmuştur.

This research deals with the definition of the visual communication means of the cantemperory art and the graphic art which aims at forming a new language under the influence of the technical and economic conditions from the pointviews of its methods and efficiency. In order to put the methods and efficiency of the graphic art on a definite background»its historical development and techniques which are its communative means have been dealt with beginning from the earliest possible time.During the study on defining the types of visual communication of the graphic art on the basis of its historical development>the purpose was to define new visual communication mechanisms derived from printing which is a technical opportunity. The same research rules have also been used on a larger scale especially for following the development of the Turkish Graphic Art from the time when the Western society started to infiltiate into the Ottoman society in the 18th century through the Republican period>and up to the present time. In the research, explanitions on the changes and influences in the socioeconomic and political structure of the society have been made taking examples from graphic designs. In addition.the designers of the old and new periods have been asked for their valuable opinions on the subject,which has revealed all the events and people concerning the development of the Turkish visual communication. The general meaning, methods and means of the graphic design were studied in order to explain the works of today's Turkish Graphic Design for promotion.The first part deals with the explanatory information on the scope of the graphic arts with its historical development in order to put the subject matter of the research on a definite basis. This part,up to the nation-nalization process by the Republic, starts with IBRAHIM MuTEFFERtKA. Essays and samples about this period have been gathered, and new samples are added to these. Cigarette packages have special importance because of the graphic designs on the packages and the samples of these designs which reflect the the characteristics of the period in which they were produced.In the second part, Graphic Design products and the graphic designer into the current position, it is understood that the education of the designer should be revealed totally, and a research is done from the period when The Academy was`Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi`. Depending upon this research, a detailed information is given about the activities and the teachers of poster studios in the department of'Tezyini Sanatlar` dates, persons and events are examined comparatively because of the disconnection between the sources.In the third part, the concept of the contemporary graphic design is examined and the methods and sciences applied in mass communication of such designs are held. In the direction of the contemporary citizen, the aim is to reach`Presentation Graphic`? which is suppossed to carry the burden of communication, and its status in Turkey with the help of systems used in contemporary graphic design. In the direction of these aims, the principles, guiding the graphic designers in his determination of the employment of devices, are as fallows; a)To evaluate the system in wider scale regarding thecontemporary facilities, b)To determine the aim in the system,c)To determine the devices appropriate to the aim in order to reach a solution.The fourth part is about Presentation Graphic because of the need of a contemporary communication system as a result of the rapid development of contemporary urban culture. `Cagdas Turk Tanitim Grafigi`, appeared in this way, is first treated for its meaning and its aims. These aims are of four folds;a)Analysis, the understanding and solution of the information, b)The record of these informations on the filos withinthe time of the formation of designing, c)The explanation of the product that will be presentedwith a visual language, d)The determination of the truth value of the design, which is created, together with the evaluation in the environment in which it will be presented. After Presentation Graphic is determined* it is concluded that the continuation of these products depends upon the approval and the needs of industrialcorporations.This corporations are stated that the major problem is to reach the mass to which the producted is aimed to be offered in the best and most rapid way. These products are defined according to the visual communication element and with pictures* it is aimed to make the comments clear.From the necessity of the systematic position of the product of Presentation Graphic in the environment, graphic design field, which is new for Turkey, treated under the heading of `Cevre Grafi§i`.In this subject, types of Environmental Graphic Designs can be stated of; 1)Posters, S)Banners,3)Cloth material posters, <t)Bilboards, 5)Bigns of shops, 6)Lighted advertisings, 7)Advertisements on transportation, 8)Advertisements on bus-stops, 9)Front entrances of shops, 10)Exhibitioh's designs.Here, the aim of the research is made dependent upon the functions of ` Cevre Grafi§i ` and its products are sampled. The problems in the society caused by the use of these samples in the environment, brought about the necessity of the designer to work according to his principles. For this reasion, the functions which the type of the design and its designer should passess is determined and some proposals are given.