Mecmua-i Saz ü Söz`den saz semailerinin nota çevirileri ve müzik cümlelerin incelenmesi

Abstract

Mecmua-i Saz ü Söz'den Saz Semailerin nota çevirimleri ve müzik cümlelerinin incelenmesi adlı bu çalışmada amaç, 17.yy'da Türk müziğinde Saz Semai formunda bestelenmiş olan eserde kullanılan müzik cümlelerini genişletme.motiv genişletme şekillerinin nasıl kullanıldığını inceleyerek, o zamanın müzik yapısı ve fikri hakkında fikir sahibi olup, günümüz bestekarlarına yeni ufuklar açıp, geçmişi aydınlatma fikri amaçlanmıştır. Eser, Türk müziği tarihi için son derece önemlidir. Bu önem o tarihlerde Türk müziğinde nota kullanılmadığı, her bestenin hafızalarda saklandığı ve ustadan çırağa aktarma yöntemi ile diğer nesillere intikal ettiğinden kaynaklanmaktadır. Ustadan çırağa aktarma usulünde, hafızanın zamanla eserin bazı bölümlerinin unutulup veya değişik hatırlanmasına ve günümüze değişerek gelmesine sebep olumuştur. Türk müziğinde hiç bir değişikliğe uğramadan günümüze ulaşan ilk eserler Mecmua-i Saz ü Söz adlı elyazmasındaki eserlerdir. Bu eser 1650 ile (yaklaşık olarak) 1655 yıllan arasında yazılmış 22 makamda peşrev; saz semai, beste, yürük semai vb.gibi formlarda bir çok eseri kapsamaktadır. Yapılan bu çalışmada Türk müziği Saz semai formunun o tarihlerde ne şekilde işlendiğini ortaya en iyi ve en sağlam şekilde Mecmua-i Saz ü Söz adlı eserde konulduğu göz önünde tutularak, bu eserlerin günümüz notasında yazılımıda verilmiştir. Böylelikle bu eserler günümüz müzisyenleri tarafından çalınmaya hazır vaziyete getirilmiş olmaktadır. Eserlerin cümlelerinin incelenmesi, o zamanın müzik fikrinin günümüz müzik fikrinden pekte farklı olmadığını göstermektedir. Müzik cümlesi genişletme yöntemlerinden biri olan sequens'in o tarihlerdede ençok kullanılan bir yöntem olduğu; bir motivin bir bölümünün değiştirilerek tekrarlanması yönteminin de kullanılıyor olmasının; hatta günümüzde kullanılan cümle ve motiv geliştirme ve genişletme yöntemlerinin hemen hepsinin kullanıldığı gözler önüne serilmektedir. Formla ilgili diğer sonuçlara bir göz atacak olursak; Serhane, saz semailerin 1. hanesi olup, genellikle eserin en kısa bölümü olan hanedir. Esas makamı işlev modilation yapmazMülazime; Semai'nin 2 hanesidir. Diğer hanelere göre daha uzun bir yapıya sahiptir. Semai'nin makamını belirleyen ve her haneden sonra çalınıp, semai'nin bitişinin yapıldığı hanesidir. En az 2 cümleden oluşmaktadır. Son cümlesinin kararı tam olarak yapıldığı cümledir. Makamın karakterine göre bestelenmiştir. Bunun dışına asla çıkılmaz ve makamın gerektirmediği geçki asla yapılmaz. Hane-i Sani; Semailerin 2.hanesidir. Makmamın geçki olanının kullanıldığı ve armür değişikliği ile modilation yağtığı hanedir. En az 2 cümleden oluşur. Hane güçlü perdesinde veya karar perdesinde son bulur. Hane-i Salis; Semailerin 3.hanesidir. Modilation genellikle seslerin görev değişikliği ile yapılmıştır. Ama son periodta esas makama dönülerek hane son bulmaktadır.

The purpose of this study titled `The interpretation of notes and musical periods of Saz Semai from the mecmua-i Saz ü Söz ` is to examine how the froms of musical period expansion and motive expansion in the pieces of music that are composed in the Semai form are used in the Turkish music in the 17 th century and thus to have a knowledge about the musical structure of those days while providing a wider point of view to the composers and enlighten the past period. The piece of music is very important for the history of Turkish music. This importance lies in the fact that notes were not used in the Tukish music in those days and every composition was kept in mind and it was transformed to the other generations through the method of transfer from the master to the apprentices. The method of transfer from the master to the apprentice caused for some of the parts of pieces of music in memory to be forgotton or recalled differently. And as a result, it has reached to the present period through some changes. The first pieces of music that have reached today without any changes are those that are in the manuscript named Mecmua-i Saz ü Saz. This piece of music had been written between the years 1650 and 1655 and covers many pieces of music in 22 makam and in the forms such as peşrev, saz semai, beste, yürük semai and ete. In this study, we have considered that the way the Saz Semai form of the Turkish Music is wanted, is best reflected in the work of Mecmua-i Saz ü Söz. Besides, the writing of these pieces of music in today's notes have also been given. Therefore, these pieces of music have been made ready to be played by today's musicicians. The examination of the periods of these pieces of music show that the musical view of those days are not so much different than that of today. It is displayed that Sequene, which is one of the methods for the expansion of the musical period, was then one of those which was applicated more than others; and the method of changing and then repeating one part of the motive was also used and even almost all the methods of period and motive development and expansion of today were used. If we take a look at other consequences regarding the form, we observe that Serhane is the 1 st hane of the saz semci, and it is the hane that has the shortest part of the piece of music. The main tune works and there is no modilation.Mülazime : The 2nd hane of Semai. It has a longer structure than others. It is the hane which determines the makam of the Semai by being played after each hane and it is the hane where the ending of semci is made. It covers at least two periods. The last period is the one where the kadans is made in full. It is composed in accordance with the characteristics of the makam. One cannot go out of it and the modilation that the makam does not require, is never made. Hane-i Sani : It is the 2nd hane of the semai. It is the hane where the makam which is medilation., is used and where modilitation is made by armür chance. It covers at least 2 periods. The hane ends in dominant or tonic sound. Hane- Salis : The 3rd hane of the semai. Modilation is usually made which the changes of functions of the sounds. However, the hane ends by turning to the main makam at the last period.