Türk halk müziği icra özelliklerinin ses eğitimi (şan tekniği) açısından değerlendirilmesi

Abstract

İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel Bilimler Ana Sanat Dalı Türk Halk Müziği Programında `Türk Halk Müziği İcra Özellikleri' nin Ses Eğitimi (şan tekniği) Açısından İncelenmesi` konulu yüksek lisans tezi yedi bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Geleneksel Türk Müziği sözlü eserlerinin seslendirilişindeki sorunlar belirlenmiş; bu çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemlerle ilgili bilgiler verilmiştir. Araştırma konusunun daha kolay anlaşılabilmesi ve ilgili bağlantıların kurulabilmesi amacıyla ikinci bölümde ses kavramı, insan sesinin oluşumu, konuşma ve sözlü müzikte kullanımı anlatılmıştır. Üçüncü bölümde batı ülkelerindeki bilimsel yöntemlerle saptanmış ses eğitimi irdelenmiş; dördüncü bölümde Geleneksel Türk Müziği'nde (Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği'nde) günümüzde halen kullanılmakta olan ses eğitimi yöntemlerine açıklık getirilmiş, batı ülkelerindeki ses eğitimi yöntemlerinin Türk Müziği'ne uygulanabilirliği ele alınmış; beşinci bölümde Türk Halk Müziği icra özellikleri üzerinde durulmuştur. Altıncı bölümde ise bu bölüme kadar elde edilmiş bulgu ve belgelerin ışığı altında Türk Halk Müziği icra özellikleri'nin ses eğitimi (şan tekniği) açısından incelenmesi yapılmıştır. Geleneksel Türk Müziği'nde bir sözlü eseri seslendirirken yapılan gırtlak hareketleri fizyolojik açıdan incelenerek anlaşılabilir açıklamalar getirilmiştir. Yine bu gırtlak hareketleri, batı müziği icrasındaki gırtlak hareketleri ile karşılaştırılarak benzerlik veya farklılıklar belirlenmiş, batı müziği nota yazımında kullanılan kavram ve işaretlere dikkat çekilmiştir. Yedinci bölümde ise varılan sonuçlar brelirtilmiştir. Bu çalışmada yapılan araştırmalar ve incelemeler sonunda ses organlarının sağlığını korumak, uzun bir süreç içinde kondisyonunu muhafaza etmek suretiyle ses sanatçılığı mesleğini sürdürebilmek ve mikrofonsuz da sesin daha uzağa gidebilirliğini sağlamak amacıyla gereken yöntemler belirlenmiştir. Doğru ses çıkarmak ve doğru şarkı söylemenin teknik açıdan THM'ne özgü unsurları tesbit edilmiş, evrensel teknikten yararlanılarak THM icrasına uygulanabilirliği araştırılmış, uygun olanlar alınmış, uygun olmayanlar ayıklanmış, eksik olan yönler ise tarafımızdan ortaya konarak somut sonuçlar elde edilmiştir. Sözü edilen yöntemlerin benimsenmesi, zamanla yerleşmesi ve bu konudaki çalışmaların sürdürülmesiyle, Geleneksel Türk Müziği'ndeki bir boşluğun dolacağı ve Geleneksel Türk Müziği şan ekolünün oluşturulacağı sonucuna varılmıştır. vı

This master of science thesis on `The Study of the Performance Characteristics of Turkish Folk Music considering the vocal training` made up of 7 chapters is presented to Istanbul Technical University Social Sciences Institute, Humanities Science Programme, Turkish Folk Music Programme In the first chapter, problems in performing the verbal works of Traditional Turkish Music have been pointed out and information has been given regarding the aim of this study, its content and methods. In order to lead to better understanding and make the relevant links, concept of voice as well as development of human voice and its usage in speaking and verbal music have been studied in the second chapter. In the third chapter, vocal training in the Western Countries; in the fourth chapter; vocal training in the Traditional Turkish Music and applicability of western vocal training to Turkish Music; in the fifth chapter, performance characteristics of Turkish Folk Music have been emphasized. In the sixth chapter, performance characteristics of Turkish Folk Music concerning the vocal training has been researched. The results are defined in the seventh chapter. As a result of these studies and researches, methods required to preserve the healthy condition of the vocal organs, to carry on vocal performance successfully for a long period of time and to make the voice heard clearly without using the michrophone have been suggested. Throat movements during the vocal performance of the Traditional Turkish Music have been studied and reasonable explanations are stated. These troat movements were compared with the troat movements in the performance of the Western music and similarities or differences have been indicated. Attention has been drawn to the concepts and symbols in writing notes for the western music. Technical characteristics of the Turkish Folk Music in producing the right voice and also regarding the right singing were stated and appicability of these methods thru using universal techniques were researched. The suitable ones for the Turkish Folk Music have been taken and the missing techniques were indicated by the writer to get concrete results. The performance characteristics of the Turkish Folk Music have been studied in view of vocal training and a pattern has been formed to help further studies in this field. In order to achive a scientific result, the characteristics of the performance of the Turkish Folk Music were evaluated considering the chant techniques. As a result of this evaluation, while the methodsof phonation with regard to preservation of the vocal organs have been indicated, it has been stated that in principle, soft phonations were suggested, and when necessary to get staccato, the voice resulted by the stroke of the glottis, hard phonation was advised to be used. In addition, for nuances somethimes airy phonation was suggested. viiRegarding the correct usage of breathing, firstly information on what the correct singing breath is given, the importance of the diaphram and its best use is explained. Information was given regarding the breathe in places, economic usage of breathe. Emphasis was made that it was generally essential to sing the words without dividing them, however information was also given on how to breathe in when necessary. Turkish is a very suitable language for making verbal music when prosodi is considered. However, in many works the sentences and the stresses in the language do not coincide with the musical sentence and stress, which results in prosodical mistakes. Thus, these mistakes should be avoided. This necessity leads into singing the long sentences at once with only one breathe in. Attention is drawn to the fact that while singing, it is necessary to breathe more when converting high voices into low, forte into piano. Information has been given on which movements of the vocal organs produce nuances in music like vibrato, tril, ornaments, appogiatur, piano, forte, crescendo, decrescendo, portamento, glissando. In summary, in this study, vocal education accomplished by correct vocal techniques and methods of perfect singing, has been compared in detail with general vocal music and Turkish Music and especially with the performance characteristics of Turkish Folk Music. Problems and their solutions have been identified. Thus, this paper aims at helping those who either perform as singers or voice trainers. Vlll