Enstrümantasyon açısından ney

Abstract

ÖZET Günümüz Türk Müziği topluluklarının icrasında kullanılan Ney' in tarihinden bahsederken Mevlana öncesi, Mevlana ve sonrası diye bahsetmek yerinde olacaktır. Zira Mevlana ve ondan sonra ortaya çıkan Mevlevilikte (XIII. Asır) Ney önemli bir yer tutar. Bu önem Ney 'e diğer sazlar arasında belirgin bir prestij ve ehemmiyet kazandırmıştır. Ney'in atası diyebileceğimiz kamışlı bir çalgı olan `Nay`; M.Ö. 2800 yıllarında bir Sümer mezarında bulunmuştur. IX. Asırda Orta Asya medeniyetlerinde, Arap ve Farslar tarafından farklı yapı ve türleriyle kullanıldığı bilinmektedir. Ney bahse konu olan bu toplumlarda (Her toplumun farklı isimlendirdiği) tek bir isimle bir grup nefesli sazı içine alan ailelerin bir üyesidir. Günümüzde kullanılan Ney, yedi deliği bulunan kargı kamışı, Başpare ve bir çift parazvareden oluşan nefesli bir sazdır. Ses sahası üç oktav olup üstünde sekiz pozisyon vardır. Bu pozisyonlarda herhangi bir ses üflendikten sonra nefes ve dudak ile baskı yapılmak suretiyle tüm mevcut sesler elde edilir. Ney özellikle 20. yy. Neyzenleriyle beraber (Ulvi Erguner, Süleyman Erguner, Niyazi Sayın, Aka Gündüz Kutbay,) teknik ve icra açısından büyük bir aşama kaydetmiş ve değişik müzik türlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Türk müziği enstrümanlarını inceleyip kitap altında toplanıp yayınlanan yeterli çalışma yoktur. Bu tür çalışmalar yerli ve yabancı kompozitörlere yardımcı olabileceği gibi Türk Müziğinin tanıtılması ve geliştirilmesi konusunda faydalı olabilecektir. vıı

SUMMARY Ney is immensely used by today's Turkish must groves. When talking a bout the history of ney, we should separate the time as Mevlana era and subsequent period. Because ney had played an important role during Mevlana era and afterwards in Mevlevi sect, a large religional society. So, ney gained a spesific prestige and importance in comparison to other musicial instruments. `Nay`, we can call it the ancestor or ney, was found in a Sumerian grave belongs to B.C. 2800, it is known that ney was used in different sizes and kinds by Arabs and Iranians in Middle Asia in 9 th century. Those mentioned societies has called ney some different names. Nevertheless, in each society, ney has considered the member of a family consisting a group of wind instrument. Modern ney is a wind instrument. It has 7 holes, made of 9 nodely reed, formed Başpare and double parazvane. Modern 13 ney's-manufactured so as to take part in performances in different accords-sound areas, solo regions and accords are listed below. Vlll