Yavuz Sultan Selim`e yazılan bir Kitab-ı Edvar

Abstract

ÎTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan `Yavuz Sultan Selim' e Yazılan Bir Kitâb-ı Edvar` isimli bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde ilk olarak müzik teori eserleri yani edvarlar ve bunların Türk müziği açısından önemi belirtilmiştir. Daha sonra edvarlar hakkında yapılmış akademik çalışmalar ile yayımlanmış kitaplardan bahsedilerek, örnekler verilmiştir. Neden böyle bir çalışmaya gerek duyduğumuz açıklanarak, kullandığımız kaynak ve araştırmalardan söz edilmiştir. Ardından tezi yaparken nasıl bir yol takip ettiğimiz ve hangi metodlan kullandığımız anlatılmıştn-, kullanılan trankripsiyon alfabesinden bahsedilmiştir. Örnek vermiş olduğumuz akademik çalışmalarla, yayımlanmış eserlerin çalışma planlarını açıklayarak, hazırlanan çalışmanın kendi planı da anlatılmıştır. Tezin birinci bölümünde, eserin bulunuşu açıklanmış, ardından eserin tanıtımı yapılmış, dış ve iç özelliklerinden bahsedilmiştir. Daha sonra eserin kütüphane kayıtlarında adının `İlm-i Edvâr-ı Musikî` olarak geçmesine rağmen neden `Kitâb-ı Edvar` olması gerektiği ve bunun nasıl belirlendiği konusunda açıklama yapılmıştır. Eser kütüphane kayıtlarına XVIII. yüzyılda istinsah edilmiştir diye geçmiş olmasına rağmen eserin yazılış tarihinin XVI. Yüzyıl olduğunun nasıl belirlendiği anlatılmıştır. Eserin içinde birçok defa Seydî mahlası bulunmasına rağmen, yazarının neden o olamayacağı açıklanmıştır., Eserin sonunda bulunan `Salât-ü Selâm` kısmında mahlası bulunan Makamî'nin eserin yazarı olma ihtimalinin yüksek olduğu belirtilmiştir. Musikî ilminde bilgili ve tecrübeli olan, besteci ve icracı kişiliği ile de tanınan Makamî hakkında bilgi verilerek, onun eserin yazarı olup olmadığı sorgulanmıştır. Kitâb-ı Edvar' in içindeki konulardan söz edilmiştir. Birinci bölümün sonunda eserde adı geçen kişilerin tarih sırasına göre hayatları ve müzikle alakaları hakkında bilgi verilerek, eser içerisinde nasıl geçtikleri anlatılmıştır. vıTezin ikinci bölümünde eserde anlatılan oniki makam, yedi âvâze, dört şube ve altmışaltı tane terkipin tariflerinin, eser içerisinde geçiş sıralarına göre karşılaştırmalı olarak açıklamaları yapılmıştır. Eserde geçen günün yirmidört saatine göre, hangi makamın hangi saatte tesirli olduğu ve insanları ten renklerine göre hangi makamların etkilediği açıklanmaktadır. Eserde açıklanan usullerin, vuruşlarıyla birlikte anlatımına yer verilmiştir. Ardından eserde geçen formlar, eserde geçen çalgılar ve ardından eserde geçen perdeler açıklanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde Kitâb-ı Edvar 'm çevirisi yer almaktadır. Tezin sonuç kısmında yapılan bu çalışmanın özellikleri ve çıkartılan sonuç hakkında bilgi verilmiştir. Müzik tarihi içerisinde, Türk Müziğinin teorisi ve uygulamalarım belirleyen bu ana kaynakların yani edvarların önemi ve bu eserlerden biri olan Kitâb-ı Edvar 'm da Türk müziğinin gelişimi içerisinde, olumlu bir etken olmasına çalışıldığı belirtilmiştir.

This work named Yavuz Sultan Selim' e Yazılan Bir Kitâb-ı Edvar `Manuscript of Classical Turkish Music Theory Dedicated to Yavuz Sultan Selim`, prepared in the Social Sciences Institute of the Istanbul Technical University as a Master's thesis consists of three parts. In the introduction firstly the music theory works of art, i.e. `edvar` (as described above) are described together with their importance for Turkish Classical Music. Thereafter examples are given by mentioning academic works about the `edvar`s and published books. It has been given short information on the opus, with giving reason as to why there was a need for such a study. Besides describing the study schedules of the published opuses with the academic studies given examples for, the plan for the prepared work itself is also given, we have used by stating the used transcription. Finally the sources and researches we have utilized are mentioned therein. In the first part of the thesis, the opus is introduced by mentioning its exterior and interior characteristics. Afterwards, it is explained why this opus has to bear the name Kitâb-ı Edvar instead of `Ürn-i Edvâr-I Musikî` under which it is registered in the library records, and how this fact has been determined. How it has been determined that the date of the writing was the XVI. Century even although it is stated that the opus was included in the library records in the XVIII. Century is also mentioned. Why Seydi cannot be the author despite the fact, that the big part of the work shows similarity with the work `El-Matla` by Seydi, and that the pseudonym Seydi is mentioned much times in the work, is also explained. In addition, Makami, whose pseudonym is placed in the final part of the work titled `Salat-ü Selam`, is highly supposed to be the author of the opus. Information is given about Makami, wise and experienced in the science of music and well known with his personality as a composer and man of action, upon which it is questioned whether he might be the author of the opus. In the end of the first part the subjects mentioned in the Kitâb-ı vınEdvar are explained and the common aspects as well as the differences with Seydi have been described. In the second part of the thesis, the descriptions of the twelve concepts of Turkish classic music maqam, the seven sounds avaze-s, the four sections şube-s and the fifty eight separate structures terkip-s given in the opus are explained comparatively as to their chronicle order in the opus. The descriptions of the styles together with their beats are also referred to in the opus. Furthermore it is given information which concept maqam is effective at which hour of the day during the twenty-four hours, and which concepts maqam have more influence on the humans in relation to their skin color. Finally, biographies of the persons mentioned therein and their relations to music are given as to their appearance order in the opus. In the third part of the thesis, the translation of Kitâb-ı Edvar is given. In the final part of the thesis, information is given about the features of this work and the reached results. It is stated that the aim of this study was to emphasize out the importance of these main sources named edvar and the Kitâb-ı Edvar, which is one of these works of art designating the theory and applications of Turkish Classical music within the history of music.