Riske maruz değer ve bir uygulama

Abstract

ÖZET Globalleşme, türev araçlar gibi yeni fmansal ürünlerin ortaya çıkması ile piyasaların derinleşmesi, işlem hacmindeki artış, iletişim ve bilişim teknolojisinde ki gelişmeler finans piyasasında hareketliliği arttırmıştır. Son çeyrek yüzyılda sağlam ve büyük olduğu düşünülen bazı firmaların iflaslarının, meydana gelen fmansal krizlerin önlenememiş olmasının önemli bir nedeni, bu tür konjonktürde bulunan kurumların üstlenebileceklerinden fazla risk almaları ve risk yönetimi prensibini benimsememiş olmalarıydı. Firmaların risk yönetimini etkin bir şekilde uygulayabilmeleri için, karşılaştıkları riskleri doğru ölçmeleri gerekir. Ulusal ve uluslararası fmansal organizasyonlar, bağımsız dış düzenleyici ve denetleyici kuruluşlar, kurumların iç denetim biriminde risk ölçüm aracı olarak ' Riske Maruz Değer ' ( VaR ) yöntemini kullanmalarını salık vermektedirler. VaR'm son yıllarda dünya çapında kredibilitesinin yükselmesinin ve başarılı bir risk ölçüm yöntemi olmasının temel nedeni, uygulamasının zor olmaması ve firmaların gelecek bir dönemde maruz kalacağı tüm riski tek bir rakamla ifade etmesine dayanır. Bu çalışmanın iki önemli amacı bulunmaktadır. Birincisi; VaR metodolojisini ayrıntılarıyla tanıtmak ve oluşturulmuş bir portföy için teorik olarak anlatılanları ampirik bir çerçevede yansıtmaktır. Sözkonusu portföy, hisse senetleri ve döviz gibi doğrusal getirili araçlara sahip olduğu için uygulamada Delta-Normal metodun kullanılacağını belirmekte yarar vardır. Çalışmanın ikinci amacı ise; Delta-Normal metot içinde yer alan ve bir sonra ki dönem riskinin ne olacağı tahmininde kullanılan Varyans-Kovaryans matrisinde ki değerlerin geleneksel ekonometrik yöntemlerin varsayımlarının aksine zaman içinde değiştiği gerçeği doğrultusunda, dinamik bir şekilde modelleyebilmektir. Bu modelleme Engle'nin zaman serileri verilerinde yakaladığı ' Ardışık Bağlanımlı Koşullu Değişken Varyans ' ( ARCH )' in geliştirilmiş hali ile yapılmıştır. Uygulama sonucunda ulaşılan sonuçlar kısaca; fmansal varlıkların getirileri volatilitesinde yüksek kalıcılık etkisi bulunduğu için gelecek dönem volatilite tahminlerinin kolaylıkla yapılabileceği, bunun da spekülatif hareketleri yaygınlaştırabileceği; teoride beklenildiği gibi bilgi asimetrisi sebebiyle Tatil'e giriş günlerinde ve Cuma günleri volatilitenin diğer işlem günlerine nazaran arttığı; portföyün genelinde dalgalanmanın yüksek seyrettiği dönemlerde GARCH ile modellenerek bulunan VaR değerlerinin, varyansm sabit olduğu varsayımı ile bulunan VaR değerlerinden düşük çıkması; portföyün genelinde nispeten durağan bir havanın yaşandığı periyodlarda ise GARCH ile modellenerek bulunan VaR değerlerinin, varyansın sabit olduğu varsayımı ile bulunan VaR değerlerinden yüksek çıkması şeklindedir.

SUMMARY Globallism, markets deepen with the new financial products like derivative instruments, the increase in trading value, the developments of communication and information technologies have increased the movement in financial market. In the last quarter century, one of the important reasons of some financial crises which can not be prevented and bankruptcy of the some firms which thought as trustworthy and big, is that they took on much more risk than they could undertake and they didn't apply the risk management principle. Firms should measure the risks they face correctly to apply the risk management principle actively. National and international financial organizations, independent outside arrangement and supervision institutions advise the companies to use 'Value-at-Risk' ( VaR ) methodology as a risk management instrument in their inside audit units. VaR's credibility has increased in last years around the world and became a successful risk measurement methodology because it's not difficult to apply and it expresses the whole risk that the firm can be exposed in future with one number. There are two important targets of this study. The first is to introduce the VaR methodology detailed and to reflect the theoretically explained information about the portfolio in practical frame. The portfolio composed of shares and foreign exchanges so it's useful to make it clear that the Delta- Normal method will use in application. The second target of the study is to be able to model the Variance- Covariance matrix values which use in the Delta- Normal method and forecast of future period's risk as dynamic and in the direction of changeable truth opposite to traditional econometric methods. This modelling has done in developed situation of Engle's ' Autoregressive Conditional Heteroscedasticity ' ( ARCH ) which he detected in time series data. The results that are reached at the end of the application are briefly like these: Because there is high persistence in financial assets returns volatility, their future period volatility can be easily forecasted and this can cause to widespread speculative movements. As theoretically expected, Fridays and Holidays are found to be more volatile than other trading days because of information asymmetry. The periods when there is high volatility in general of the portfolio the VaR numbers that found from the GARCH model are lower than the VaR numbers that found from the assumption of constant variance. Adversely, the periods when the general of the portfolio is more stable, the VaR numbers that found from the GARCH model are higher than the VaR numbers that found from the assumption of constant variance. XI