Türkiye`de ihracat büyüme arasındaki ilişki

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, genelde ekonominin, özelde sektörlerin iki farklı temel dış ticaret politikasının izlendiği 1967-2004 arasında dışsatımda ve dışalımda yaşadıkları uzun ve orta vadeli değişimler, ekonomide bir bütün olarak dışsatıma ve dışalıma konu olan malların çeşitliliği ve ticaret partneri olan ülkelerin çeşitliliği, geliştirilen çeşitli indeksler ve katsayısal olmayan yöntemler yardımıyla sayısal olarak ölçülmeye çalışılmıştır. Öte yandan aynı inceleme dış ticarette farklı yapıların oluştuğu düşünülen 1967-1979, 1980-1994 ve 1995-2004 yıllan arasında ayrı ayrı yapılmıştır. Çalışmadan ortaya çıkan bulgulara göre bütün bir dönem incelendiğinde daha çok emek yoğun sanayilerin dışsatımda geleneksel bir yapıya sahip oldukları, bununla birlikte dışalımda öncelikle aramallann ve sermaye malların geleneksel bir yapıya sahip oldukları görülmektedir. Mal çeşitlenmesinde ise 1980'lerde yaşanan yüksek dışsatım genişlemesine rağmen 1980'lerin başındaki çıkışları 1980'lerin sonunda inişlerin takip ettiği çevrimsel hareketler gözlenirken, 1990'lann ortalarından itibaren daha sermaye yoğun malların da dışsatıma katılmasıyla mal çeşitlenmesinde artan bir eğilim göze çarpmaktadır. Ülke çeşitlenmesinde ise 1980'lerde çok düşük bir artış gözlenirken en çok dışsatım yapılan sektörlerde çeşitlilikte azalma olduğu dikkat çekmekle birlikte hem genel olarak hem sektörel olarak asıl artış eğilimi, 1990'lann başından itibaren ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte dışsatımda mal çeşitlenmesi arttıkça dışalımda özellikle aramal ve sermaye mallarında bir çeşitlenme yaşanmıştır. Öte yandan dışalımda ülke çeşitlenmesi 1980'lerde bir azalış gösterirken genel olarak çok büyük bir değişim gözlenmemiştir. ıx

SUMMARY This study investigates long-term and medium-term changes in exports and imports of the Turkish economy as a whole and of the sectors in particular, between 1967 and 2004. In this regard, a number of index approaches were applied to the Turkish data, and the resulted diversification indices were tested by using non-parametric tests in order to test whether there exists any statistical difference in diversification over time and over trade partners. The same investigation is also employed to three different sub periods, when different foreign trade structures had been experienced, namely; the sub periods 1967-1979, 1980-1994, and 1995-2004. The results of the study indicate that mostly the labor-intensive industries have a traditional structure in export in comparison with other sectors, whereas the intermediate and capital goods are more traditional in Turkish imports. Despite the impressive export expansion in 1980's, the increase in product diversification in the 1980 exhibits a cyclical pattern with an increase in diversification replaced with a decrease by the late 1980's. Furthermore, in the mid 1990' s there is an increasing trend in both product and country diversification in favor of more capital-intensive sectors to export composition. On the other hand, there was a slight increase in country diversification in 1980's, whereas leading sectors in exports had mostly a decreasing pattern. Moreover, both in the aggregate level and the disaggregate level, an actual increasing trend in diversification has revealed in 1990' s and 2000 's. In addition to this, with the increasing commodity diversification in exports, the commodity diversification in imports also increases. The country diversification in imports has not experienced an important change during the entire period with the only exception of slight decrease in the 1980's.