Makroekonomik değişkenlerin sermaye hareketleri üzerindeki etkileri

Abstract

ÖZET 1990'lı yıllarda, gelişmekte olan ülkelerde yaşanan krizlerin ardından kısa vadeli sermaye hareketleri ile ilgili tartışmalar artmıştır. Teknolojik yenilikler, kurumsal yatırımcıların önem kazanması ve gelişmekte olan ' ülkelerin yapısal reform ve istikrar programlan uygulamaları ve sermaye hesabım serbestieştirmeleri sonucu kredibilitelerinin artmasıyla bu ülkelere yönelen sermaye miktarmda önemli artış yaşanmıştır. Cari işlemlerle ilişkisi zayıflayan ve arbitraj arayışı içerisindeki kısa vadeli sermaye hareketleri ülke ekonomilerinin makroekonomik dengelerinde. bozulmalara neden olmaktadır. Finansal serbestleşme sonucunda ülkelerin para politikası, faiz haddi ve kur üzerindeki etkinlikleri azalmıştır. Kısa vadeli sermaye hareketlerindeki yükseliş ulusal paranın değerlenmesi, hızlı parasal genişleme, enflasyonist baskı ve cari açığın genişlemesi gibi sorunlara yol açmaktadır. Bunlarla birlikte, bir çok gelişmekte olan ülkede olduğu gibi Türkiye'de de büyük ölçüde kısa vadeli sermaye girişlerine dayanan büyüme süreçleri yaşanmıştır. Yatınmcılann risk algılamalarının değişmesi sonucu sermaye harekeüerinin yön değiştirmesi gelişmekte olan ülkelerde derin krizlerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı, kısa vadeli sermaye hareketierinin ekonomi üzerindeki etkilerini, sermaye hareketlerinin kontrol edilmesi ile ilgili önerileri ve sermaye hareketlerini belirleyen faktörleri `içsel-dışsal` faktörler bağlamında inceleyerek sonuçlan tartışmaktır. Türkiye ve Türkiye'nin de aralannda yer aldığı 9 gelişmekte olan ülke için 1993-2003 arasındaki dönem için ekonometrik modellerden beklentilerle uyumlu sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçlar, içsel faktörlerin sermaye hareketlerinin anlamlı belirleyicileri olduğunu ve yüksek arbitraj kazancının kısa vadeli sermaye hareketlerini yönlendiren önemli faktörlerden biri olduğunu göstermektedir. vı

SUMMARY As many developing countries suffered from severe crises during 1990's, the debates on short-term capital inflows increased. Hie volume of the capital flows to developing countries surged remarkably due to the technological innovations, increased importance of institutional investors and improved creditworthiness of developing countries arising from implementation of structural reforms and stabilization programs accompanied by capital account liberalization. The relationship between current account and speculative arbitrage seeking short-term capital flows weakened and caused deterioration of the macroeconomic fundamentals in the recipient countries. Following the financial liberalization countries lost control over the monetary policy, interest and exchange rates. The surge in short term capital flows lead to real exchange rate appreciation, rapid monetary expansion, inflationary pressures and wider current account deficit. Moreover, similar to the other developing countries Turkey also faced growth paths highly dependent on the capital flows. However, as a result of the changes in the risk perception of the investors, abrupt reversals occurred in capital inflows and deep crises broke in developing countries. The aim of this study is to review the causes and consequences of capital flows and proposals regarding to capital controls and also to investigate the determinants of short term capital flows to developing countries through a framework based on `push/pull` factors. The results obtained from the econometric models for Turkey and 9 developing countries including Turkey for the 1993-2003 period were in line with our expectations. The results suggest that domestic factors were the significant determinants of capital flows and the higher arbitrage returns is one of the primary factors driving short term capital flows. vu