Türkiye`nin Avrupa Birliği ile gümrük birliğinin statik etkileri

Abstract

Türkiye'nin Avrupa Topluluguna üyelik basvurusu yaptigi 1959 yilindan günümüze kadargeçen sürede bu iliskinin daha çogu politik daha azi ekonomik analizi yapilmistir. AvrupaBirligi ile iliskilerin yogunluk kazandigi son yillarda bu yakinlasmanin meydana getirecegiiliskilerin ekonomik analizi gittikçe daha çok önem kazanmakta ve arastirmacilarin daha çokilgisini çekmeye baslamaktadir. Bu çalismada Gümrük birliginin statik etkilerininincelenmesine geçilmeden önce, analizin teorik boyutu irdelenerek, Avrupa Birligi ileekonomik bütünlesme yolunda atilan adimlar ortaya konmustur. Analizin ilk asamasindaTürkiye'nin gerek Birlik ile gerekse diger ülkelerle olan ticaret rakamlari üzerindedegerlendirmeler yapilarak, ekonometrik analizde ulasilacak sonuçlarin dogru yorumlanmasiamaçlanmistir. Türkiye'nin Avrupa Birligi ile Gümrük Birligi 1996'da yürürlüge girmistir. Butarihten sonra Avrupa Birligi'nden ithalatta gümrük ve es etkili vergiler sifirlanmistir. Ozamanki adiyla Avrupa Toplulugu ise 1971'den itibaren Türkiye'den ithalatinda gümrükvergisi uygulamamaya basladigindan, analiz ithalat talep denklemi ile yapilmistir. Ikinciasamada panel veri seti ile çalisilmis ve Türkiye'nin ithalat talep fonksiyonunun rassal etkilermodeli ile tahmin sonuçlari verilmistir. En temel sekliyle ticaret yaratici ve ticaret saptiricietkiler olarak ikiye ayrilabilecek statik etkiler öncelikle Türkiye'nin genel ithalat talebi için,daha sonra da baslica ithalat mal gruplari bazinda ortaya konmustur. Ulasilan sonuçlardaithalat talebinin gelir esnek oldugu ancak fiyat degismelerinden etkilenmedigi bulunmustur.Ayrica genel analizde elde edilen Gümrük Birligi'nin ticaret yaratici veya ticaret saptiriciolmadigi bulgusu sektörel analizlerde farklilasmistir. Gümrük birliginin farkli sektörleri farklisekillerde etkiledigi, bazilari için ticaret yaratici bazilari için ticaret saptirici oldugu, kimi malgruplari üzerinde de bu etkilerin hiç birinin ortaya çikmadigi bulunmustur

Since 1959, when Turkey applied for associate membership of the Eurpean EconomicCommunity, there have been many studies on this relations hip. Whereas the number ofEconomic studies have increased in the last couple of years, there is no particular one that hasdeepened the research on a sectoral basis. In this study, first the underlying forces of anEconomic integration was analyzed. Secondly, the economic effects of customs unions wasstudied. Customs Union Agreement was introduced briefly and also there is a brief look at theTurkey?s economic history. The study?s aim is to make an econometric panel data applicationto investigate Turkey?s import demand function to shed light on this issue. With this aim, firstthe analysis was made for Turkey?s general import demand function. A good reason for that isthat European Community removed tariffs on its imports from Turkey in 1971 while Turkeydid the sam efor its imports from the Union in 1996. The findings showed that demand isincome elastic and price inelastic. The analysis was repeated for main import sectors andempirical findings indicate that Customs Union Aggreement has trade creation effects amongsome sectors and trade diversion effects among some other, as well as no effect on the others.