Üretim sistemlerinin yeniden yapılanması sürecinde istihdam üzerindeki etkiler

Abstract

Üretim sistemlerinin yeniden yapılanması sürecinde teknolojideki gelişmeler üretimsürecindeki teknik-örgütsel yapının merkezine yerleşmiştir. Üretim sistemlerinde süreç içindeartan işsizlik araştırmacıları teknoloji-işsizlik arasında bir korelasyon ilişkisinin varlığınıaraştırmaya itmiştir. Üretim sistemleri yeni teknolojileri daha yoğun kullandıkça bu yeniteknolojilerin iktisadi etkileri de tartışmaların merkezine oturmuştur.Bu çalışma, üç temel bölümden oluşmaktadır. Yürütülen tartışma merkeze ?Yaratılmayaçalışılan yeni dünya için ne gibi bir istihdam modeli oluşturulmaktadır?? sorusunu almaktadır.Birinci bölümde; bir üretim sistemi olan Fordizmin krizi ile birlikte yaşanan post-fordistyeniden yapılanmasına değinilmiştir. Post-fordizm teorilerinin, dayandıkları kriz teorileri vekrizden çıkış dinamiklerine dair öngörülerde ortak noktalarda buluştuklarını, ancak önemlivurgu farkları bulunduğu ortaya konmaya çalışılmıştır.İkinci bölüm; teknolojik gelişmelerin esnek istihdam kavramı ile ilişkisini kurarken, emekgücünde meydana gelen değişime değimektedir. ?Post-fordist teoriler, kapitalizmi her biriistikrarlı ve değişmeyen niteliklerle/koşullarla tanımlanabilen tarihsel dönemlerden oluştuğuvarsayımından hareket etmektedirler.? (Webber, 1991, s.181) Bu nedenle her bir dönemeşeklini veren istikrar koşulları ortadan kalkması ile o dönem sona ermekte ve yeni istikrarkoşullarının arandığı bir geçiş dönemi başlamaktadır tespiti ile istikrar arayışında esnekliğevurgu yaparlar. İkinci bölüm bu anlayış doğrultusunda ortaya çıkan yeni çalışma biçimlerinedeğinmektedir.Üçüncü bölümde teknoloji-istihdam ilişkileri üzerinde geliştirilen teorik açıklamalarteknolojik gelişmenin işsizlik oranı üzerindeki etkisi bağlamında incelenmiş ve üç alt başlıktatoplanmıştır. Bu alt başlıklardan ilki genel denge yaklaşımıdır ve kaynağında Say ve Smith'ingörüşleri yer almaktadır. Burada yaklaşımın temel dayanağı,teknolojik gelişme işsizliğe nedenolmamaktadır,çünkü iktisadi sistem teknolojik gelişmenin bozduğu dengeyi otomatikmandüzeltecek mekanizmalara sahiptir argümanıdır. İkinci alt başlık,dengesizlik yaklaşımıdır vekaynağında Ricardo'nun görüşleri yer almaktadır. Burada yaklaşımın temel dayanağı,iktisadisistem kendi kendini düzeltebilecek mekanizmalara sahip olmadığından teknolojik gelişmeninbozduğu istihdam dengesi ancak özellikle devlet tarafından yapılacak dış müdahaleler iledüzeltilebilecektir, argümanıdır. Üçüncü alt başlık,dengeye içkin dengesizlik yaklaşımıdır vekaynağında Marx'ın görüşleri yer almaktadır. Burada yaklaşımın temel dayanağı,istihdamdengesizliği sürekli olarak sistem tarafından teknolojik değişmeler aracılığı ileyaratılmaktadır. Uzun dönemde ise bu dengesizlikler ve bunun görüngüsü olan teknolojikişsizlik ,artarak sistemin varlığını tehlikeye atma eğilimindedir,şeklindeki argümandır. Sonuçolarak işsizliğe dair bir yaklaşım geliştirecek isek;üretim sürecindeki teknik-örgütselilişkilerdeki ve mübadele ilişkilerindeki değişimlerden ziyade tam da bunların arka planındayer alan üretimin toplumsal ilişkilerdeki değişimler üzerinde odaklanılmalıdır.Çalışmanın dördüncü bölümünde ise teknoloji ile istihdam yapısı arasındaki ilişki, çimentosektörü özelinde incelenmiş ve Nuh Çimento şirketi örneği üzerinde çalışılarak teorikbölümde öne sürülen savlar ispatlanmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: İstihdam, Teknoloji, Çimento Sektörü

The advances in technology have taken the central part in the technical-organizationalstructure of production in the process of the restructuring of productive systems. The risingunemployment ratios in the production systems during this process have led researchers toinquire the possibility of a correlation between technology and unemployment. As the use ofnew technologies became more widespread in the productive systems the economic impact ofthese technologies has taken the central place in the debate.This thesis is composed of three parts. The argument that is posited takes the question ?Whatis the new world order that is being created?? as its focus.The first chapter touches upon the crisis of Fordist and the post-fordist restructuring of theproduction process. In this chapter the crisis theories that post-fordist theories lean upon andthe similar dynamics of emerging from the crisis that they foresee are detailed, along withtheir important differences.In the second chapter, the theoretical explanations of the relation between technology andemployment are investigated in the context of the relation between technological developmentand unemployment in three sub chapters. The first of these is the general equilibrium modelstemming from the ideas of Say and Smith. The basic groundwork of this approach is theargument that, technological development does not generate unemployment becauseeconomic system has the mechanism that automatically balances the disequilibrium createdby the advances of technology. The second sub-chapter investigates the disequilibriumapproach stemming from the ideas of Ricardo. The main argument of this approach is thateconomic system does not have the necessary mechanisms that automatically balance thedisequilibrium created by the advances of technology; therefore equilibrium can only bereached again by state intervention. The third sub-chapter investigates the disequilibriumintrinsic to equilibrium approach which stems from the ideas of Marx. The main argument ofthis approach is that the disequilibrium of employment is constantly systemically re-producedthrough technological advances. In the long run, this disequilibrium, manifested in thephenomenon of technological unemployment, threatens the existence of the system itself.Ultimately, if a comprehensive approach to unemployment is sought, focus must be on thechanges in the social relations of production that underlies all the changes in technicalorganizationalstructure and changes in the relations of exchange.The third chapter founds the relation between the technologic development and the notion offlexible employment while touching upon the change in the workforce. ?Post-fordist theoriesstem from the assumption that capitalism is the composition of stable historical periods thatcan be defined with unchanging qualities and conditions? (Webber, 1991, p.181) Because ofthis assumption, it is posited that when the conditions of stability that shape each periodchanges, this marks the end of that period and the beginning of a transitional one in whichnew conditions of stability are sought through flexibility. The third chapter of this studyinvestigates the new types of work that emerges from this assumption.The fourth chapter investigates the relation between technology and employment in thecement production sector both in general and in the example presented by Nuh Çimentocompany.Keywords: Employment, Technology, Cement Sector