Emperyal modernlik ve II. Abdülhamid Dönemi eğitim reformları

Abstract

Günümüzde var olan ulus-devlet yapılarının öncesinde dünya siyasetinde hakim olan siyasi-idari örgütlenmeler olan imparatorluklar, modernleşme süreci ile karşı karşıya kaldıklarında, emperyal yapılarını devam ettirmek için, reformlara girişmiş ve bu çabalarında da başarılı olmuşlardır.İmparatorluklar, Batı Avrupa'da başlayan, Reform, Rönesans, Aydınlanma, milliyetçilik ve Sanayi Devrimi gibi birçok yönü bulunan modernleşme gerekliliği karşısında, ciddi sorunlarla yüzleşmişlerdir. Ekonomik, siyasi, kültürel alanlarda girişilen reform çabaları, mevcudu sürdürmek isteyenlerin direnciyle karşılaşmıştır. Bu direnç, Rus, Japon ve Osmanlı imparatorlukları gibi Batı dışı toplumlarda, her alanda kutuplaşmaya yol açmış ve modernleşmenin hızını kesmiştir. Modernleşme karşısında, tamamen modernleşmenin gereklerine uymadan, eski ile yeniyi harmanlayarak, tekniği alıp kültürü almayarak yaşamaya devam etmek isteyen Osmanlı İmparatorluğunda da bu süreç çok sancılı geçmiştir. Osmanlı modernleşmesi, imparatorluğun ömrünü uzatmış, aynı zamanda kendisinden sonra gelen Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda etkili olmuştur.Osmanlı modernleşmesinde, II. Abdülhamid'in farklı bir yeri vardır. Bu farklılık, onun modernleşmeye olan bakışı, bu anlayış doğrultusunda başta eğitim alanında olmak üzere gerçekleştirdiği reformlardan kaynaklanmaktadır. II. Abdülhamid'in reformları sayesinde eğitim örgütlenmesi modern Batı sistemine benzer şekilde örgütlenmiş, günümüzde de varlıklarını sürdüren çok sayıda temel eğitim kurumunun temelleri atılmış, okulların sayısında ve türünde ciddi manada artış sağlanmış ve halkın eğitim imkânlarına erişimi yaygınlaşmıştır.

Prior to the existing nation-state structures, as political-administrative organizations, the empires which dominated the world politics made reforms in order to continue their emperial structures when they confronted with the modernization process.The empires faced with serious problems against necessity of modernization which has many aspects such as the Reformation, the Renaissance, the Enlightenment, Nationalism and Industrial Revolution. Reforms in economic, political and cultural areas faced with resistance from those who want to maintain the current status. This resistance, in non-Western societies like Russian, Japan and Ottoman empires, have led to polarization in each area and cut the speed of modernization. This process was also very painful in Ottoman Empire who tried to take the technique of the modern world but not culture of it. Modernization of the Ottoman empire extended the lifetime of the empire and has been effective in the establishment of subsequent Turkish Republic.In the modernization of Ottoman Empire, Abdulhamid II, has a particular effect. This difference stems from his unuqie modernization understanding and reforms which were undertaken primarily in the area of education. Thanks to his reforms in the education area, organization of the education system was organized like modern Western system, a number of basic education institutions which are currently available were founded, number and type of the schools were increased, widespread access to educational opportunities was provided to people.