Türkiye`nin enerji politikalarında Hazar petrollerinin konumu

Abstract

Enerji devletlerin dış politikalarında belirleyici faktörlerden biridir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'nın etkisinin kalktığı Kafkasya ve Orta Asya'da yeni jeopolitik boşlukların oluşmasıyla beraber, ortaya çıkan yeni güç dengeleri içinde enerjinin jeopolitiği, çok zengin petrol ve doğal gaz yataklarına sahip olan Hazar coğrafyasını küresel paylaşım sahası haline getirmektedir. Ayrıca, Orta Doğu'nun istikrarsız yapısı, devletleri, enerji ihtiyacını karşılamak üzere zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahip olan Hazar Havzası'na yönlendirmektedir. Sahip olduğu rezervlerle beraber Hazar Bölgesi petrol ve doğal gaz zenginlikleri açısından ikinci Basra Körfezi konumuna gelme yolundadır. Jeopolitik öneminin yanı sıra, kritik enerji kaynaklarını da bünyesinde bulunduruyor olması nedeniyle Hazar, son zamanlarda dünya siyasi ve ekonomisine yön veren güç oyuncularının da içinde yer aldığı karmaşık bir denklem haline gelmektedir. Türkiye enerji üreticisi Asya ülkeleriyle ile enerji tüketicisi Avrupa ülkeleri arasında doğal bir köprüdür. Dünya'nın bilinen doğalgaz ve petrol rezervlerinin %70'i Türkiye'ye komşu Hazar Bölgesi ülkeleri ve Orta Doğu ülkelerinde bulunmaktadır. Türkiye her ne kadar enerji üreticisi olmasa da sahip olduğu konum nedeniyle transit ülke olarak enerji politikalarında önemli rol oynama potansiyeline sahiptir. Son dönemde içinde yer aldığı boru hattı projeleriyle transit ülke olma yolunda önemli adımlar atmıştır.Bu çalışmada, Hazar Havzası'nın tarihi, coğrafi ve jeopolitik yapısı göz önünde bulundurularak kıyıdaş ve diğer devletlerin bu statüye yaklaşımları üzerinde durulmuştur. Daha sonra Hazar petrollerinin ihracı için öngörülen alternatif güzergâhlar ve bunlardan en önemlisi olan Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile petrolün Türkiye üzerinden dünya pazarına çıkarılması ve Türkiye'nin enerji politikasında Hazar Petrollerinin rolü ele alınmaktadır.Anahtar Kelimeler: Enerji, Enerji Kaynakları, Petrol, Hazar Bölgesi Enerji Kaynakları, Hazar'ın statüsü, Nüfuz Mücadelesi, Boru Hatları, Türkiye'nin Enerji Politikası, Bakü ? Ceyhan Petrol Boru Hattı

Energy is a determinant factor of foreign policy. After the collapse of Soviet Union: Russia has lost his influence on Caucasian and Centre Asian region. This caused for new geopolitical gaps in the Caspian region, which has rich oil and gas sources. Also, balance of powers has been changed and the region becomes a global market to share. Also Instabilities in the Middle East have oriented states to the Caspian Basin, rich on petrol and natural gas resources, to provide their energy needs.Caspian Region is on its way to become second Persian Gulf with its rich oil and gas sources. Not only with its geopolitical importance, but also with the owning of critical energy sources, Caspian is becoming complicated balance including global actors, which are able to shape global politics and economy, recently.Turkey is a natural bridge between the energy producer Asian countries and energy consumer European countries. %70 of the known oil and gas reserves of the world is situated in Turkey?s neighboring regions- the Caspian Countries and Middle East Countries. Although Turkey is not an energy producer country, it has the potential to play an important role over energy policies owing to its position as a transit country. In recent years, Turkey has taken significant steps joining the pipeline projects in order to have the transit country position.In this study, by emphasizing on the historical, geographical and geopolitical structure and status of the Caspian Basin, approaches of coastal countries and attitudes of other states to this status are examined. Alternative routes to export Caspian oil, especially the Baku-Ceyhan Pipeline, the most important route that offers this oil on Turkey to world markets, and the role of Caspian oil in terms of Turkey Energy Policy are evaluated.Keywords: Energy, Energy Resources, Oil, Caspian Regions Energy Resources, Caspian?s statute issue, Struggle of Influence, Pipelines, Turkey?s Energy Policy, Baku ? Ceyhan Oil Pipeline