İstanbul`un Esenyurt ilçesindeki liselerde okuyan öğrencilerin riskli sağlık davranışları üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada; ergenlerin riskli sağlık davranışlarının belirlenmesi, ergen sağlığının korunması, ergenlerin zararlı alışkanlıklardan uzak tutulması, bu doğrultuda, geleceğe sağlıklı, bilinçli ve farkındalık düzeyi yüksek nesiller yetiştirilmesine katkı sağlamak amacıyla, önerilerde bulunulmuştur. İstanbul'da, Esenyurt ilçesinin sınırları içinde bulunan devlet liseleri ve bir özel lisenin iki ayrı şubesinde, lisede okuyan öğrencilerin riskli sağlık davranışları araştırılmış ve elde edilen bulgular birbirleriyle karşılaştırılmıştır.Araştırma, İstanbul'un Avrupa yakasında, yeni gelişmeye başlayan Karadeniz, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu bölgesinden oldukça fazla göç alan Esenyurt ilçesinin on bir devlet lisesi ile bir özel kolejin Beylikdüzü ve Esenkent şubesinin, 9., 10., 11., ve 12., sınıflarında okuyan ve sınıf listelerinden rastgele yöntem ile seçilen lise öğrencilerine uygulanmıştır. Araştırmaya katılan öğrenci sayısı 1356 olup, veriler anket yöntemi ile toplanmış, bilgisayar ortamında analiz edilmiş, istatistiksel analizde X2 (chi-kare) testi kullanılmıştır. Araştırmaya devlet liselerinden; 9.sınıftan 302, 10.sınıftan 318, 11.sınıftan 267, 12.sınıftan 225, toplam 1112 lise öğrencisi katılmıştır. Özel okuldan ise 9.sınıftan144, 10.sınıftan 73, 11.sınıftan 27, toplam 244 öğrenci katılmıştır. Araştırma evrenini İstanbul iline bağlı Esenyurt ilçesi sınırları içinde yer alan on bir devlet lisesinde 9., 10., 11., 12.sınıfta okuyan toplam 13.718 öğrenci ve bir özel lisede okuyan 547 lise öğrencisi olmak üzere toplam 14.265 öğrenci oluşturmaktadır.Devlet okullarında okuyan öğrencilerin %42.99'u sigara, % 42.54`ü alkol ve % 0.72'si i uyuşturucu madde kullandıklarını belirtmişlerdir. Araştırmaya göre devlet okullarında okuyan öğrencilerin en fazla diğer nedenlerle sigaraya, kendileri deneyerek alkole, yakın çevre ve arkadaşlarının kendilerini etkilemeleriyle uyuşturucu maddeye başladıkları saptanmıştır. Özel okulda ise %33.20 oranında sigara, % 38.52 oranında alkol, % 2.46 oranında ise uyuşturucu madde denedikleri ortaya çıkmıştır. En fazla diğer nedenlerden sigaraya, kendileri deneyerek alkole başladıkları saptanmıştır. Bu alışkanlıklarda alışkanlık yapan maddelerin kullanımının yaşla ve ekonomik gelir ile beraber artış gösterdiği belirlenmiştir. Devlet lisesi öğrencilerinin köyden kente göç ile birlikte ekonomik, sosyal ve kültürel nedenlerle riskli sağlık davranışlarına yöneldiği tespit edilmiştir.Beslenme durumuna bakıldığında; devlet okullarında okuyan öğrencilerin % 41.37'si üç öğün yemek yediklerini, özel okulda ise %50.82'si üç öğün yemek yediklerini ifade etmiştir. Devlet okullarında okuyan lise öğrencilerinin %30.40'ı ara sıra fast-food yediklerini, özel okulda okuyan öğrencilerin ise %36.48'i ara sıra fast-food yediklerini belirtmişlerdir. Devlet okullarındaki öğrencilerin %11.87'si kilo nedeniyle her zaman diyet yaptıklarını ve % 2.88'i zayıflamak için her zaman ilaç kullandıklarını belirtmişlerdir. Özel okulda ise;öğrencilerin %9.43 'ü her zaman diyet yaptıklarını, %3.28'i kilo vermek için ilaç kullandıklarını belirtmişlerdir. Diyet yapma ve kilo vermek için ilaç alma konusunda; özel lise öğrencilerinin oranı devlet lisesindekilere oranla daha fazla bulunmuştur.Bu bulgulardan yola çıkarak ailelerin, okulların, sağlık kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin ve medyanın üzerine birçok görev düştüğünü belirtmek gerekir. Ülkemizde görev yapan yazılı ve görsel basın; sigara, alkol ve uyuşturucu maddelerin zararları, sağlıklı beslenme, sağlıklı cinsel yaşam, egzersiz ve trafik kuralları ile ilgili olarak kamuoyunu aydınlatmalıdır. Ailelerin, gençlerin ve öğrencilerin, ergenlik dönemine girmeden önce sağlık eğitimi konusunda bilgilendirilmesi, bu kapsamda okul sağlığı hizmetlerinin geliştirilmesi, ergen sağlığı için topyekûn çalışılması şarttır.Anahtar kelimeler: Ergen, riskli sağlık davranışı, topyekûn, yazılı ve görsel basın, sivil toplum örgütü.

In this research suggestions were made to determine the risky health behaviors of adolescents; protect their health, prevent them from harmful behaviors, for this; to give importance to raise healthy and conscious generations for the future.In state high schools and one private high school?s two different offices in Esenyurt province of Istanbul, the risky behaviors of high school students were searched and compared with each other.The survey was carried out 11 state schools and one private college?s Beylikdüzü and Esenkent offices of Esenyurt which lies on Europe side of Istanbul, develops and takes migration from Black Sea, Central Anatolia, Eastern and South eastern parts of Anatolia. The students were chosen randomly in 9, 10, 11 and 12th classes. The total number of students who participated in survey is 1356, datum were made by public survey method, analyzed on computer and in statically analysis X2 test was used.Survey field was constituted by 13718 students in 9, 10, 11, 12th classes of 11 state high schools and 547 students from a private high school in Esenyurt province of Istanbul. The total number of students who participated in survey is 14.265.?42.99% of state school student?s state that they use cigarette, 42.54% of them state that they use alcohol and 0.72% of them state they use drug. According to the survey made for state high school students, the reason of starting cigarette is to desire to imitate, reason of starting alcohol is to try and they use drugs because of its pleasure effect on them. In private school it id found that 33.20% of them try cigarette, 38.52% of them try alcohol and 2.46% of them try drug. It is revealed that they started cigarette from the other reasons most and they started alcohol by trying. In these habits, it is clarified that the use of these materials changes according to age and economical income. It is pointed out with the migration from rural to urban; state high school students begin to have risky behaviors because of economic, social and cultural reasons.When nourishment is the topic, 41.37% of state high school students express they eat 3 meals a day, 50.82% of private high school students express they eat 3 meals a day. 30.40% of state school students and 36.48% of high school students express that they sometimes eat fast food. 11.87% of state high school students say that they go on diet because of weight and 2.88% of them always take pills to lose weight. In private schools it is pointed out that 9.43% of them always go on a diet and 3.28% of them use pills to lose weight.It is found that the rate of private school students who go on diet and use pills to lose weight is much more than the rate of state school students.By using these findings, it is a must to say that families, schools, health organizations and civil society organizations have some basic duties. Written and visual media in our country must enlighten the society on the harms of alcohol, drug, healthy nutrition, healthy sexual relation, exercises and traffic rules. Families should educate their children on health before adolescence and in this way, it is a must to improve school health service and struggle altogether for adolescent health.Key words: Adolescent, risky health behaviors, altogether, written and visual media, civil society organization.