Bazı yörelerdeki Zazaca ses değişimleri

Abstract

Bu çalışmada Zaza dilinin morfolojisi, sentaksı, semantiği vb. alanlarına girmeden sadece fonolojik değişimlerini ele almaya çalıştık. Fonolojik değişimler, aşağıda adları verilen ağızlar özelinde incelenmiştir. Bu ağızlar şöyledir: Tunceli merkeze bağlı köylerden Paxê Havigi köyü, Bingöl Karlıova ilçesine bağlı Xelifon (Halifan) köyü, Bingöl merkeze bağlı Az köyü (Üç Yaka), Eğil merkez bölgesi, Diyarbakır Çermiğe bağlı Ḥasno (Bademli) köyü, Sivas'ın Kangal ilçesine bağlı Dewa Deri (Dere Köyü) köyüdür. Diğer taraftan bütün bu ağızlardan her birinin hangi lehçeye dâhil olduğunu tablolarda ve metin içerisinde belirttik. Ayrıca fonolojik değişimleri incelerken ağızları sözcük türleri (isim, sıfat, zamir, zarf, edat ve bağlaç) bakımından da sınıflandırdık. Fonolojik değişimlere geçmeden evvel Zazaca hakkında etraflıca bir bilgi vermek istedik. Bu sebeple öncelikle genel kavramların tanımı ve bunlara dair aydınlatıcı bilgiler sonrasında da Zazacanın genel yapısı, dil ailesi, dil tarihi, konuşulduğu coğrafyalar ve diğer diller arasındaki konumu ile ilgili bilgiler verdik.Anahtar Kelimeler: Ses Değişimleri, Xelifon, Dewa Deri, Az, Eğil, Ḥasno, Paxê Havigi

In this study, it is aimed to investigate only the phonological changes in Zazaki, excluding the morpohological, semantic, sentactic changes of that language. These pholonogical changes are examined over the accents, including the village of Paxê Havigi, one of the central villages of Tunceli, the village of Xelifon (Halifan), which is the one of the villages of the town of Karlıova in the province of Bingöl, the village of Az (üç Yaka), the central district of Eğil, The village of Ḥasno (Bademli), which is in Diyarbakır-Çermiğ, the village of Dewa Deri (Dere Köyü), which is the village of the town of Kangal of the province of Sivas. On the other hand, we have tried to indicate in this text and on the tables to which dialects every one of these accents are belong. While we studied the phonological changes, we also classified the accents according to Word classes (noun, adjective, pronoun, adverb, preposition, conjunction.) Before we focused on the phonological changes, we intended to inform about Zazaki language in detail. That is why we primarily elaborated on the definitions of the general concepts and tried to give enlightening information related to these concepts, secondly, on the structure of the language of Zazaki, its language family, history of lanuguage, the places where it is spoken, and its position among the other world languages. Keywords: The Phonological changes, Xelifon, Dewa Deri, Az, Eğil, Ḥasno, Paxê Havigi.