Mehmed Ali Hilmi Dedebaba`nın Dîvânı

Abstract

Mehmed Ali Hilmi Dedebaba, Bektaşiliğin-Balım Sultan tarafından kurulduğu söylenen Babağan kolunun 19. yy'deki en ünlü Dedebabasıdır. İlk eğitimini ailesinden almış, devamında annesi ve babası izinden giderek Aşçı Ali Baba'nın rehberliğinde Merdivenköy Şahkulu Sultan Dergâhı postnişini büyük Hacı Hasan Baba'ya intisab ederek henüz 14 yaşındayken Bektaşiliğe girmiştir. Bektaşilikte en yüksek derece olan Dedebabalığa yükselmiştir. Hilmi Dedebaba'nın incelediğimiz divanın yanında Kaşifü'l Reddiyesi ve Erkamname adlı eserleri vardır. Bu eserler kısaca tanıtıldı. Hilmi Dedebaba Divanı'nı incelerken evvela Bektaşilik nedir sorusuna cevap verildi. Hilmi Dedebaba'nın eserleri kısaca tanıtıldı. Divan, incelenirken elde edilen iki nüsha dikkate alınarak hazırlandı. Şiirlerinde Hilmi ve Hilmi Dedebaba mahlaslarını kullanan şair Niyazi Mısri ve Turabi'den etkilenmiştir. Divanda Turabi için yazdığı bir şiiri de var. Mehmet Ali Hilmi Dedebaba şiirlerinde ayet ve hadisler bir bütün olarak verilmeyip metinde bir bölümü verilmememiş ve kafiyeye uygun olarak bölümler halinde alıntı yapılmıştır. Yazar vezin konusunda başarılı sayılamaz. Zira birçok şiirinde vezin kusurludur. Bunun yanında şair vezne uydurmak için Arapça kelimeleri `Hızır, Kudüs` örneklerinde olduğu gibi Türkçe okumuş Yine Türkçe kelimeleri `N' eyleyeyim, n' ola` şeklinde kısaltarak vezne uydurmaya çalışmıştır. Divandaki 347 şiirden 3'ü kasidedir. Bu kasidelerinde kasidenin tüm bölümleri yoktur. Kısacası birçok mutasavvıf gibi Hilmi Dede de şekli manaya feda etmiştir. Divanı muhteva olarak dini ve tasavvufi olarak inceledik. Divandaki ayet ve hadisler tespit edilerek ayet ve hadis metinleri tam yazılarak mealleri verildi. Bektaşi olan şair şiirlerinde ehl-i beyt ve 12 imama çokça yer vermiştir. Ehl-i beyt ve 12 imam hakkında bilgi verilerek ilgili beyitler verilmiştir. Hilmi Dedebaba'nın Dîvânı üzerinde yapılacak çalışmalara kolaylık sağlaması temennisiyle divanın sonuna indeks eklendi.Anahtar Kelimeler: Mehmet Ali Hilmi Dedebaba Divanı, Hilmi Dede, Bektaşilik

Mehmed Ali Hilmi Dedebaba is the 19th century's most popular Dedebaba of the Bektashi order and its practice's Babagan branch wich is said found by Balım Sultan. He had his first education from family environment, then like his father and mother under the guıdance of Cook Ali Baba he joined Merdıvenköy Şahkulu Sultan Dervish Lodge Sheikh Hacı Hasan Baba he entered Bektashi order and practice only just at the age of 14. He promoted to the highest degree of Bektashi order and practise Dedebaba. Beside the collection of poems that we examind he has essays called Kaşiful Esrar Reddiyesi. Before examining Hilmi Dedebaba's Divan firstly it was tried to answer what Bektashi order and practise is. His essays were shortly introduced. While the Divan the optainedtwo vowmes were considered while the Divan was examined. The poet who used Hilmi and Hilmi Baba nicknames was effected by Turabi. He has a poem he wrote for Turabi in his Divan. In Mehmet Ali Dedebaba poems the verses and hadiths are not given entirely some parts of them are given and adapted to the rhythm in poems. The writer is not supposed successful even it can be said that he is unsuccessful. Because rhythem is troublesome in his many poems. Beside this to adapt the rhythem he read the Arabic words like Turkish as ''Hızır '', ''Kudüs''. Again he abbreviated Turkish words to adapt to the rhythem like 'N'eyleyeyim, n'ola`. Among 347 poems of collections three of them are eulogy and there aren't all parts of these qasidas. Shortly like many sufis Hilmi Dedebaba sacrificed meaning to the form. Contently we examined his Divan sufisticly and religiously. Hilmi Dedebaba being aBektashi the poet order and practice gave place to family of prophet and twelve imam very much. By giving information about the family of prophet and twelve imam related couplet were given as samples. An index was attached to the end of collection of poem.KEY WORDS: Mehmet Ali Hilmi Baba, Divan, Hilmi Dede, Bektashi