II. Abdülhamid döneminde Osmanlı ordusunu ıslah için gelen yabancı müşavirler

Abstract

XIX. yüzyılın son çeyreği Osmanlı Devleti açısından, siyasî, askerî, iktisadî ve sosyal alanda büyük değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bir dönemi içinde barındırır. Askeri eğitim alanında farklı bir tarz benimsenmiş, o ana kadar Fransız talimnameleri ve eğitimcilerinden -kısmen de olsa İngilizlerden- yararlanılır iken, Sultan II. Abdülhamid 1878'de imzalanan Berlin Antlaşmasından sonra yönünü Almanya'ya çevirerek, Almanya'dan askerî alanda destek sağlamak amacıyla müşavir getirme yoluna gitmiştir. Bunu yapmaktaki amacı, Fransa'ya ve İngiltere'ye bağımlı olunmadığını uluslararası dengeleri de dikkate alarak Almanya ile siyasî, askerî ve diplomatik ilişkileri düzenlemek olduğunu göstermek istemiştir. Askeri ilişkiler bir süre sonra her iki ülkenin siyasi ve iktisadi alandaki münasebetlerine önemli ölçüde yön vermiştir.1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından mağlup çıkan Osmanlı ordusunu yeniden düzenlemek, teknik ve taktik bakımdan dönemin ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir sistemi kurmak için Almanya'dan askeri uzmanlar davet edilmiştir. Özellikle Gazi Osman Paşa'nın Seraskerliği döneminde bu ilişkiler yeni bir boyuta taşınmıştır. II. Abdülhamit döneminde askeri ıslah konusunda Almanya'dan ilk heyet 1882 yılında Türkiye'ye gelmiş lakin bu heyete göre ordunun yeniden yapılanmasında amaçlanan değişikliğin gerçekleştirilmesine Sultan II. Abdülhamid'in her konuya tedbirli, kuşkulu yaklaşmasından ve –belki de aşırı ihtiyatkarlığından- kendilerini dolaylı olarak engellemesi yüzünden başarı sağlanamamıştır.Alman askeri müşavirler Osmanlı Devleti'nde cereyan eden olayları kendi ülkelerine rapor etme şartı ile gönderilmişlerdi. O sebepten ötürü Alman arşivlerinde bu dönem ile ilgili evraklara ulaşmak mümkündür. Lakin bizim tezimizde Türkçe'ye çevirilen kaynaklardan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi verilerinden yararlanılmış; Alman Arşivleri konusu eksik kalmıştır. Osmanlı ordusunu ıslah etmek üzere Almanya'dan gelen kişiler; Otto von Kaehler, Kamphovener, von Hob,Binbaşı Herr Dogser Mikof, Colmar von der Goltz, Deniz Binbaşı Starcke, Steffen, Grumbckow, Kalaus von Hofe, Ferik Hauser Paşa, Süvari Kıdemli Yüzbaşı Hausschild Bey, Süvari Yüzbaşı von Rüdgisch, Binbaşı von Ditfurth, Topçu Binbaşı İmhoff, İstihkam Binbaşı Auler, Lehisman Paşa, Binbaşı Havşilet Bey. Osmanlı Devleti yetkilileri de Osmanlı ordusunda müşavir olarak görev yapanların zaman zaman raporlar sunmalarını istemiştir; zaman içinde rapor vermek istemeyen Alman eğitimcilerin görevlerine son verdikleri görülmektedir. Bu müşavirler ilk başta reorganizasyon için gelmiş gibi görünseler de kısmen kendi tutumları kısmen de bulunmuş oldukları şartların getirdikleri sonuçlar doğrultusunda, Alman silah firmalarının Türkiye temsilcisi gibi gayret sarf etmişlerdir. Büyük üretim kapasitesine ulaşmış silah firmalarına Osmanlı Devleti'nin yüklü siparişler vererek, Alman ekonomisine katkı sağlamasında önemli roller üstlenmişlerdir. Sadece ateşli ağır ve hafif silahlar satmakla kalmamışlar; ilginçtir Başbakanlık Osmanlı arşivindeki belgeler incelendiğinde Süvari Birliklerinin ıslahı için gelen Von Hobe'nin Almanya'dan at alımı konusunda Osmanlı ordusu yetkililerini iknaya çalıştığı da tespit edilmiştir. Konu ile ilgili daha önceden yapılmış çalışmalar incelenmiş, Türkçe'ye çevrilmiş olan yabancı kaynaklara bakılmış, askeri ıslah için gelen Alman müşavirlerin reorganizasyondan öte amaçlar hedefledikleri görülmüştür. Çalışmamızda bu müşavirler tek bir başlık altında toplanmış ve bunlarla ilgili yapılmış araştırmalardan tespit edilen bilgilerle arşiv belgeleri bir arada değerlendirilmeye gayret edilmiştir. Bu çalışmayı yapmaktaki maksadımız, II. Abdülhamit döneminde Osmanlı ülkesine gelen Alman askeri uzmanların ne için geldikleri/getirildikleri ve ne yaptıkları sorularına cevap aramaktır. Görünürde Sultan II. Abdülhamid bu müşavirleri Osmanlı Ordusu'nu ıslah için davet etmiş, lakin olaylar o şekilde gelişmemiş, davet edilen uzmanlar İstanbul'a geldikten bir süre sonra kıpırdayamayacak hale getirilmiştir. Islah için gelen Alman müşavirler XIX.yüzyıl ortamına uygun Osmanlı ordusunu ıslah etmek yerine kendi şahsi çıkarlarını iyileştirecek kimi hamlelere yeltenmişler; Osmanlı ülkesindeki kaos ortamından yararlanarak gelişmeleri kimi zaman Almanya, kimi zaman da kendi çıkarları doğrultusunda kullanmışlardır. Bu gayretlerinin sonunda Osmanlı ordusuna Almanya'dan yüklü miktarda silah aldırmışlar, Sultan II. Abdülhamit'in ilerleyen saltanatı boyunca Almanya için elde edilecek imtiyazların temelini atmışlar ve Osmanlı ordu kadrolarında kendileri dışında diğer farklı devletlerin uzmanlarının istihdam edilmesine mümkün mertebe engel olmaya çalışmışlardır.

The last quarter of the XIX. century in terms of the Ottoman Empire, political, military was experiencing great change and transformation in the economic and social fields over a period. Ottoman Empire adopted a different style of military training areas, so far -he French field manual updates and partly also benefited from the trainer while British - though, Sultan II. Abdulhamid turning direction after the signing of the Treaty of Berlin in 1878, Germany has sought to bring military advisers to provide support in the field from Germany. The purpose in doing this, are dependent on whether France and Germany with England taking into consideration the international balance of political, military and diplomatic relations show that he wanted to organize. Military relations have been directed at some time after the economic relations in the areas of both countries.1877-1878 to reorganize the Ottoman army defeated the Ottoman-Russian war, techniques and tactics to build a system that can respond to the needs of the maintenance period, military experts have been invited from Germany. In particular, these relationships Gazi Osman Pasa's Minister of War period has been moved to a new dimension. II. Abdulhamid during the first delegation came to Turkey from Germany on military reform in 1882, and yet in the restructuring of the army in accordance with this delegation (reorganization) carried out the Sultan's intended changes. Abdulhamid II each subject cautious, skeptical of the approach and success could not be achieved due to the obstruction themselves indirectly.German military advisers' events that took place in the Ottoman Empire were sent with the requirement to report their own country. One reason the German archives can be reached with the documents of this period. However, our thesis has been utilized translated into Turkish Ottoman archives of data sources and the Prime Minister; German archives have remained subject missing. People from Germany to reclaim the Ottoman army; Otto von Kaehler, Kamphoven is, von Hobe, Major Herr Dogs Mikof, Colmar Freiherr von der Goltz, Marine Major Starcke, Steffen, Grumbckow, Kalaus von Hofe, ferric Hauser Pasha Cavalry Kd. Capt. Sir Hausschild , Cavalry Captain von Rüdgisch, Major von Ditfurth Artillery Major Imhoff, Sapper Major Auler are Lehisman Pasha, Major Havşilet .From time to time of the Ottoman Empire, who served as advisers in the Ottoman army officials were asked to submit reports; It is seen that report in time do not want to put an end to the duty of the German educators. These advisers they seem to have come for the first reorganization in part on the results of the conditions they have been partly brought their attitudes, German arms firms as they strove representative of Turkey. Production capacity has reached the big guns giving orders to the company installed the Ottoman Empire, have played an important role in contributing to the German economy. Not only has the heavy and light weapons are buying firearms; When the Prime Minister is interesting documents from the Ottoman archives examined for the rehabilitation of the Union Cavalry Von amp; about horse purchases from Germany was determined to try to convince the Ottoman army officials.Examined previous studies on related topics, have looked to foreign sources, it has been shown to target other objectives of the reorganization of all German advisers for reorganization. In our study, these advisers gathered under a single heading and archive the information detected from the previous researches related documents are grouped together.Our intention is, to make this work in II. Abdul Hamid country from the Ottoman era German military experts what they came for / and search for answers to the questions they brought what they do. Apparently Sultan II. Abdulhamid invited counsel for the Improvement of the Ottoman Army, yet the events developed that way, he came to Istanbul invited experts was made after a period that cannot move. Instead of the Ottoman army in these environments suitable for breeding from German advisers who have attempted to move to improve their personal interests; taking advantage of the chaos of Ottoman territory developments sometimes Germany, sometimes they used in accordance with their own interests. At the end of these efforts have large amounts of weapons heed the Ottoman army, Sultan II Abdulhamid. Later during the reign of Abdulhamid II left for Germany at the basis of concessions to be obtained and have been obstacles to the employment of other experts of different state than themselves in the Ottoman army staff.