Türkiye`deki geleneksel konut tipoloji ve bileşenlerinin sürekliliği

Abstract

Modernleşme ve küreselleşmenin kültürlerin birçok alanını etkileyerek değiştirdiği ve zengin dünya kültürlerini tek biçimli hale getirdiği şeklinde söylemler mevcuttur. Ancak geleneklerin zaman içinde sürekli evrim geçirerek ama özgün yapılarını koruyarak değiştiği birçok düşünür tarafından ileri sürülmüştür. Bu tez geleneksel konutlarımızın örneğinde geleneklerin yok olup olmadığını eğer sürüyorsa ne gibi biçimler alarak örtük bir biçimde sürdüğünü göstererek kanıtlamak amacıyla ele alınmıştır. Çalışma göstermektedir ki Edward Said'in ve Seyyid Hüseyin Nasr'ın tezleri bu çalışma kapsamında doğrulanmaktadır.Yaşam örüntülerinin ve ortamlarının modern yaşamda değişmesi sonucunda konut tipolojilerinin çok azının yaşatılabildiği görülmekle birlikte, geleneksel konutlarımızda her zaman çok önemli olmuş, sofa, hayat, vb. konut bölümleriyle sağlanan mahremiyet ve kişisel alan kavramlarının ülkemizde yaygın olarak benimsenmiş modern konut tiplerinde iç/dış kullanıcı ayrımıyla sürdüğü görülmektedir. Yeni konutlarda gece/gündüz ve kirli/temiz ayrımlarının mevcudiyetiyle geleneksel değerlerin korunup sürdürüldüğü çok belirgin olarak saptanmaktadır. Bir başka deyişle, ülkemiz kullanıcısının benimsediği konut tipi girişten perdelenmiş olarak çözülen gece hollerinin bir konut planında özerk olarak bulunmasıdır. Ek olarak, eskiden ön sofa veya hayat denen mekânlarda çözüldüğü için konuğa ayrılan mekânları tedirgin etmeyen mutfakların modern dönemlerde aynı özelliği koruduğu, yine dışla en kolay bağlanan mekân olduğu incelemelerde ortaya çıkmıştır.Modern görünümlü ve planlı yeni konutlarda seri üretime teslim olmuş bina öğeleri dışında ki bunlar arasında kapılar, pencereler, döşemeler, tavanlar sayılabilir, neredeyse tüm bina bileşenleri, öğeleri ve mekân örgütlenme ilkeleri biçim değiştirerek varlıklarını korumaktadır. Eski yüklüklerimizin yerini anlamı aynı kalmak üzere gömme dolaplar, gerek oturma gerek yatmaya hizmet eden Osmanlı sedirlerinin yerini çekyatlar, pencere kepenklerinin yerini jaluzi, screen vb elemanların aldığı, eski gusülhanelerin yerine ebeveyn yatak odalarından kullanılan banyoların aldığı, göstermelik de olsa yaşama alanlarına sıcakatmosfer sağlamak üzere şömine ve duvar bacalarının yerini modern elektrikli şöminelerin aldığı, mutfak tereklerinin yerini hazır mutfak dolaplarının aldığı, aydınlatma elektrikli bir donanıma geçtiği halde şamdan ve mumlukların eski dönemlere bir özlem anlamında korunduğu, özellikle dış kapılardaki kimlik duygusunun yine dış kapılarda Art Nouveau örneklerle ve el işçiliğiyle sürdürülmekte olduğu bu tezde saptanmıştır. Dolayısıyla gerek modernleşmenin gerekse küreselleşmenin konut bağlamında toplumsal hafızayı silemediği ortaya konmuş, Said ve Nasr'ın söylemi büyük oranda doğrulanmıştır.Anahtar Kelimeler: Modernleşme, Küreselleşme, Gelenek, Konut, Değişim,

It is said that modernization and globalization affect and change all domains of cultures and transforms the rich cultures of the world into one. However it is proposed by many thinkers, that traditions evolve over time and without changing their original essence change their form, thereby meeting the new needs of modern life. This research is undertaken for the purpose of releasing whether traditional structures are fading away, and if not, in what kind of implicit ways they continue to exist. Edward Said's and Seyyid Hüseyin Nasr?s thesis is corroborated in this study.In the meantime, as a result of the change of life patterns and environments through modern life, some housing typologies have grown fainter. However, in order to ensure the very important traditional concept of privacy in our traditional houses, sofas, hayats and other kinds of in-between spaces were planned. Now in the new housing types which are widely adopted in this country, concepts of privacy and personal space last in other forms and new houses make distinctions between day/night, dirty/clean polarizations. In new house kitchens assumed an autonomous presence; they are arrived directly from the entrance, as in the past.A rich amount of modern building elements such as doors, windows, floors, stairs, ceilings have been subject to mass production in new housing and they have replaced old hand manufactured elements and materials. However, the meaning of closets, cupboards, Ottoman platforms survive in different forms. Ottoman cedars convertibles are replaced by window blinds, shutters and screen which embody the same meaning. Gusuhanes last in the form of parent?s bathroom privately used from the inside of the room. Furnaces and wall-furnaces which were used for heating and cooking are replaced by artificial electric furnaces to provide a warm atmosphere. Kitchen furniture is replaced by readymade kitchen parts but the bear the same meaning of convenience and comfort. Candles and candle holders of the past survive as a romantic substitute and maintain a traditional identity. Especially the main gates to the apartments are handmade in the Art Nouveau style and render an individual Identity for the apartment houses as they did for the detached houses yesterday. Thus the research hasdemonstrated that social memory cannot be erased very simply in the context of social housing if one pays due attention and deciphers the signs and symbols. Said?s and Nasr?s discourses are largely confirmed in this thesis.Keywords: Modernization, Globalization, Tradition, Housing, Exchange,