246 numaralı Adıyaman kadı sicili (H.1329/m.1911) 1-70 sayfalarının transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

Toplum içinde çıkan sorunların çözümü için toplumların gelişimine bağlı olarak kurumlar oluşmaya başlamıştır. Çünkü bu ihtiyaç zaman kavramı hissedilmeksizin bütün dünya kavimleri için bir zaruret oluşturmuştur. İnsanlar arasında meydana gelen anlaşmazlıkları bir sonuca ulaştırmak, diğer bireylerin huzuru için de bir gereklilik arz etmektedir. Bu tür olayların kontrol altına almak ve disipline etmek amacıyla kurumlar oluşturulmuştur. Bu kurumların oluşum aşamaları uzun zamanlar alabilmektedir. Bazı toplumlar adalet kavramını doğaüstü güçler ile uyuma; bazı toplumlar kendi içlerinden bir şahsı; bazı toplumlarda adalet beklentisini tanrıya havale etmiştir.Şer'i mahkemeler Osmanlı Devleti'nin en önemli yargı organı olan mahkemelerdir. Padişahın ülkenin en ücra köşesine kadar adaleti sağlamak amacı ile görevlendirmiş olduğu kadılar vasıtasıyla bu mahkemelerde insanlar kendilerini savunmuş veya hak arama taleplerinde bulunmuşlardır. Bu davaların sonuçlarının kayıt edildiği evraklara şer'iye sicilleri denmektedir. Bu siciller toplumun, sosyal ve hukuki hayatı hakkında çok önemli bilgiler vermekle birlikte Türk Kültür ve Tarihi hakkında da çok ciddi bilgiler muhteva etmektedir. Bu çalışmamızda 246 numaralı Adıyaman kadı sicili (h.1329/m.1911) 1-70 sayfalarının transkripsiyon ve değerlendirmesini yapmaya çalıştık. İncelemiş olduğumuz defterde mevcut konular içerisinde darp, kadın kaçırma, hakaret, bağ ve bahçe tahribatı, aile içi şiddet, hırsızlık ve yaralama davalarının yanında kamu davaları da yer almaktadır. Çalışmamızın başında Osmanlı hukuk sistemi hakkında genel bir değerlendirme ve Osmanlı hukukunu oluşturan unsurlar hakkında bilgi vermeye çalıştık. Kadılık Kurumu, ortaya çıkışı, kadıların görevleri, yargılama şekilleri, Şer'iye Sicilleri ile ilgili bilgi verip, incelediğimiz 246 numaralı Adıyaman Kadı sicilinin 1-70 sayfalarına dayanarak Adıyaman'ın sosyal ve ekonomik durumu hakkında bilgi vermeye çalıştık. Anahtar Sözcükler: Hısn-ı Mansur, Vartana, Sıradut, Hocaömer, Eskisaray,

Institutions have come into existence depening on social development for solution of emerging problems in communities. In that, without looking for time concept, that existence has been indispensable. To finalize the conflict for creating peace among people is necessary for also other people in communities. They have been constituted for the purpous of disciplining and pasification such cases. Constitution could take a long time. Some communities attributed justice concept to supernatural power, some of them expected a person in their commutity to establish justice, others let the god handle it. Sharia courts were the most important judicial body in Ottoman Empire. By kadis which were employed by padishah to establish justice even in the hind of the creation, public had defended themself or claimed to seek own rights. Results of those lawsuit had been recording on documents named sharia registry. In addition to that those registries give substantial information about not only social and juristic life but also Turkish culture and history.In this study, transcription and assessment of 1 to 70 pages of Adiyaman kadi registry with the number of 246 has been tried to be completed. In addition to lawsuits such as blowing, abduction of girls, insult, vineyard and garden damage, domestic violent, robbery and injury, govermental cases have also been mentioned in those subjected pages. At the beggining of the study, we have intented to give general information about Ottoman law system and factors constituting Ottoman law. Besides that we tried to mention about kadi's institutions, how they were constituted, tasks of kadis, how they judge, sharia registries, information of social and economic structure of Adiyaman has also been tried to be served depending upon those subjected pages. Key Words: Hısn-ı Mansur, Vartana, Sıradut, Hocaömer, Eskisaray