15-16. asırlarda Köprülü kazası (1453-1544)

Abstract

Tarihi çok eskilere dayanan Köprülü, Osmanlılardan önce, Dardanlar, Slavlar, Roma, Bizans ve Sırp hakimiyeti altında bulunmuştur. 1386 yılında ise Sultan I. Murad zamanında Timurtaş Paşa tarafindan fethedilmiştir. Fethi müteakip diğer Balkan şehirlerinde olduğu gibi, Köprülü de sistemli bir iskâna tâbi tutulmuştur. Bu iskân hareketinin sonuçlan 1544 tarihli tapu-tahrir defterinde açıkça görülmektedir. İncelemiş olduğumuz dönemde Köprülü için vilayet veya nahiye tabirlerinin kullanıldığı görülmektedir. Bu durum Köprülü'nün kaza statüsünde olmamasından değil, klasik dönemde bu tâbirlerin birbiri yerine kullanılmasından ileri gelmektedir. Ayrıca XV. ve XVI. yüzyıl tahrir defterlerinde yapılan incelemede Köprülü Kazâsı'nın nahiyesine rastlanmamıştır. Ancak XVI. yüzyılda köy olarak kaydedilen Pogomil ve Negodim isimlerindeki iki köy, XX. yüzyıl başlarında Köprülü'ye bağlı birer nahiye haline getirilmişlerdir. Tahrir defterlerinden anlaşıldığı kadarıyla Köprülü' de XV. ve XVI. yüzyılda Müslüman nüfus fazla değildi. İncelediğimiz dönemde Köprülü nüfusunun %10 kadarım Müslim nüfus oluşturmaktaydı. Batı Anadolu'yu ve Ege'yi, Orta ve Batı Avrupa'ya bağlayan Köprülü Şehri önemli ticaret yollan üzerinde bulunmakta olup, iktisadî ve ticarî yönden büyük bir gelişme kaydetmiştir. Şehirde 30'a yakın meslek kolu bulunmaktaydı. Köprülü'ye tâbi köylerde ise, halkın büyük bir çoğunluğu ziraatla uğraşmaktaydı. Yetiştirilen mahsuller içerisinde en önemlileri buğday, arpa, nohut, mercimek ile meyve ve sebzecilik başta gelmekteydi. Aynca kazada hayvancılık da yapılmaktaydı. Köprülü Kazâsı'nda bulunan topraklann tamamı mîrî arazi bünyesinde tımar gelirlerine aynlmıştı.İncelemiş olduğumuz dönemde Köprülü arazisinde vakıf ve mülk arazi tahsisi yoktu. Mîrî arazi gelirlerinin % 14.04'ünü haslar, %14.50'sini zeametler ve % 71.46'sım ise tımarlar oluşturmaktaydı.

Having a long life history Köprülü had been under the sovereignty of Darden, Slav, Roman, Byzantium and Serbian before the Ottomans. In 1386, during Sultan Murad Fs reign, Köprülü was conquered by Timurtaş Paşa. Following the conquest, Köprülü also experienced a similar systematic settlement policy, as had the other Balkan cities. The consegvences of this settlement policy is clearly seen in the written survey of province (tapu-tahrir) of 1544. In the period we studied, we saw that the terms vilayet (province), or nahiye (district) are used to define Köprülü. The reason why Köprülü was named after these terms, is not only because it was in the status of kaza (a district of vilayet), but also that these terms were used intercgeably during the classical period In addition, in the written survey of province (tapu-tahrir) of 15th and 16lh centuries, there was no documented nahiye (district), of Köprülü. The two villages called Pogomil and Negodim were changed into nahiye (district), under the rule of Köprülü, at the beginning of 20th century the that century we studied. As understood from the written survey of province (tapu-tahrir) Muslim population of Köprülü, during 15th and 16th centuries was not excessive. In the period of the population of Köprülü was Muslim. Connecting Aegean Region to Central and west Europe and being situated on the important trade raste, the city of Köprülü had experienced, both an economical and commercial development. There were almost 30 different professions in Köprülü during that period. In the villages ruled by Köprülü, the majority of the population used to earn their living by agriculture. The most important products among all were; wheat, barley, chiclepea, lentil, fruit and vegetables, Stock-breeding was also wide-spread. All of the land in the district of Köprülü were assigned to tımar (agricultural income) in the structure of public territory. In the period we studied, there was no endowment oh public and private foundation of the lands. 14.04 % of their come of the lands were formed by the private (has), 14.50 % by large fief (zeamet) and 71.46 % by the agricultural taxes.