Paradoksal modernleşme: Türkiye`de din sorunu -Niyazi Berkes, Şerif Mardin ve Nilüfer Göle üzerine karşılaştırmalı bir araştırma-

Abstract

126 ÖZET PARADOKSAL MODERNLEŞME: TÜRKİYE'DE DİN SORUNU -NİYAZİ BERKES, ŞERİF MARDİN VE NİLÜFER GÖLE ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA- DEMİRULUS, PERVİN Yüksek Lisans, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı Tez Yöneticisi: Yard Doç. Dr. Necdet SUBAŞI Ocak, 2004, 127 Sayfa Bu çalışmada üç sosyal-bilimcinin; Niyazi Berkes, Şerif Mardin ve Nilüfer Göle'nin Türk modernleşmesine yaklaşımları ele alınmakta ve görüşleri karşılaştırmalı olarak ortaya konulmaktadır. Birinci bölümde modernlik, modernizm, modernleşme kavramları ve bu kavramlar çerçevesinde üretilen modernleşme kuramları sunulmuştur. İkinci bölümde, Osmanlı-Türk modernleşmesinin din bağlamında genel bir sosyolojik serüvenini ve bunun paradoksal olarak adlandırılan çelişkilerine yer verilmiştir. Üçüncü ve son bölümde, Türk modernleşmesinin paradoksal yönleri üç sosyal-bilimcimizin Osmanlı'dan başlayıp günümüze uzanan görüşlerinin sınırları içinde açıklanmıştır. Bu bağlamda Niyazi Berkes, Türk modernleşmesini `gevşek` bir modernleşme olarak görür. Şerif Mardin modernleşme tecrübemizi `ihmalkar` bir modernlik olarak değerlendirirken Nilüfer Göle de aynı süreci `Batı-dışı` modernlik olarak tanımlamaktan yanadır. Üç sosyologumuzun Türk modernleşmesine yaklaşımlarının dünyada değişen modernleşme kuramlarına da uygun düştüğü gözlemlenmiştir.

127 ABSTRACT PARADOXICAL MODERNISM: PROBLEM OF RELIGION IN TURKEY -A COMPARATIVE STUDY ON NİYAZI BERKES, SERIF MARDİN AND NİLÜFER GOLE. DEMIRULUS, Pervin M.A. Department of Philosophy and Theology, Religion Sociology Advisor: Assit. Prof. Dr. Necdet SUBAŞI January 2004, 127 p. In this study, the approaches of three sociologists; Niyazi Berkes, Serif Mardin and Nilüfer Gole are taken into consideration and their ideas are put forward comparatively. In the first chapter modernity, modernism and the concepts of modernization and the theories of modernization were presented the, which were within the above- mentioned concepts. In the second chapter, a general sociological chorology of Ottoman-Turkish modernization in the respect of and its paradoxical contradictions were presented. In the third and the last chapter, the paradoxical aspects of Turkish modernization were defined within the borders of the ideas of three sociologists, which originate their thoughts from the Ottoman period to present. In this respect Niyazi Berkes sees Turkish modernization as `loose`. While Serif Mardin evaluates our experience of modernization to be `negligent`. Nilüfer Gole prefers to define the same period as `non-western` modernization. It has been observed that the approaches of our three sociologists towards Turkish modernization, also cope with the modernization theories changing in the world.