Atatürk dönemi kültür politikasında Türk Tarih Kurumu Halkevleri ve Türk Dil Kurumu`nun yeri ve önemi

Abstract

97 ÖZET 1930'lara kadar devleti kurmak ve öncelikli inkılaptan gerçekleştirmek zorunluluğundan dolayı dil ve tarih işlerine ancak bu tarihten sonra daha çok zaman ayrılabilmiştir. Millî kültürün iki temel unsuru olan dil ve tarih konularında bilimsel araştırmalar yapmak, Türk tarihinin köklü geçmişini ve Türk dilinin derinliğini, zenginliğini ortaya koymak amacıyla Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu kurulmuştur. Böylece dil ve tarih konulan Atatürk'ün iki büyük kültür davası olmuş ve hayatının son yıllarında vaktini en çok bu konulara ayırmıştır. Cumhuriyetin devraldığı tarih anlayışı Türk tarihini İslam tarihi veya hanedan tarihi çerçevesinde ele alırken Batılı yazarlar tarafından Türklerin medeni kabiliyetten yoksun, ikinci sınıf statüsünde olduğu iddiaları savunuluyordu. Bu ortamda Atatürk tarihe bakış açımızı değiştirerek Türk tarihinin binlerce yıllık bir mazisinin olduğu, dünya uygarlığına büyük katkılarının olduğu gerçeğini ortaya koymuştur. Türk dili, Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra Arapça ve Farsçanın etkisine girerken Tanzimattan sonra ise Batı dillerinin etkisi altında kalmıştır. Cumhuriyete kadar dilde sadeleşme konusu tartışılagelmiş ancak köklü çözüm Cumhuriyet Döneminde gerçekleşmiştir. 1928'de Latin harflerinin kabulü dilde sadeleşme konusunda ilk adım olmuş ve 1932'de Türk Dili Tetkik Cemiyetinin kurulmasıyla bu konu bilimsel bir yaklaşımla ele alınmıştır. Türk dilinin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılması çalışmaları dönemin en çok uğraşılan konularından biri olmuş ancak bu konuda zaman zaman aşırılığa kaçılmıştır. 19 Şubat 1932'de 14 merkezde açılan ve kısa zamanda ülke geneline yayılan Halkevleri ile toplumun inkılap ideolojisi etrafında bütünleşmesi amaçlanmıştır. Halkevlerinden beklenen temel amaç, inkılapların halk tarafından benimsenmesini sağlamak olmuştur. Bunun için de halkın Cumhuriyetin yeni hayat düzenine uygun yetiştirilmesi gerekiyordu.Bu noktada Halkevlerine görev düşmüştür. Halkevleri Tarih ve Dil kurumlarının birer şubesi gibi faaliyet göstermiş ve bu kurumlar tarafından oluşturulan ideolojiyi halka götürmek vazifesini üstlenmiştir.

98 ABSTRACT Longer time was allocated for the language and history procedures on account of the Obligation to found the state and realize the preliminary reforms up until 1930s.To make scientific researches in the language and history subjects that are two main elements of the national culture, to introduce ancient history of Turkish history and the depth and the richness of the Turkish history, Turkish History Institution and Turkish Language Institution were founded.Therefore subject of languange and history became two significant culture mission of Atatürk and allocated most of his time to these subjects towards the end of his life. While history mentality taken over by the Republic handles the Turkish history as Islam history or dynasty history history, western authors were asserting that Turks were lacking the civilized skills and at second class status.in this atmosphere,Ataturk introduced that Turkish history has a past of thousands of years and made considerable contributions to the world civilization by changig our perspective. Turkish language was influenced by the western laguages following Tanzimat while it was under the influence of Arabic and persian after the Turks' acceptange of Islam.Up until the Republic,simplicity in the language was discussed bud the radical solution occurred in the period of Republic.Acceptance of Latin alphabet in 1927served as the fish step for the simlicity issue an this issue was handled as a scientific approac with foundation of Turkish.Examination Communtiy (Türk Tetkik Cemiyeti).Works done so as to set free Turkish language from the yoke of foreign languages became one of the most dealt issues of that period but sometimes the case was exaggerated.With 14 centers opened on February 19,1932 and the community houses spread to nearly all parts of the country, integration of the society around the reform ideology was targeted. Main objective expected from the community houses was to provide the adoption of the reforms by the society.For this,it was essential to rear the members of the society in harmonization with the living style of the Republic.At this point Community Houses were in charge. Community Houses functioned as a branch of the history and language institutions and undertook the task of transmitting this ideology established by these institutions.