Güney Doğu Anadolu bölgesindeki Atatürk anıtları

Abstract

105ÖZET?Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Atatürk Anıtları? ile ilgili hazırlamışolduğum tezim, bölgedeki 9 il (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis,Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) ve ilçeleri kapsamaktadır. Bu kapsamda ele aldığımil ve ilçelerde tespit edilen Atatürk Anıtlarının bir envanteri çıkarılmıştır. l veilçelerin alfabetik dizilişine göre sıralanan katalog bölümünde, bölgedeki AtatürkAnıtlarının bilgileri de belli bir sıra takip edilerek sunulmuştur.Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Atatürk Anıtlarında ya sadece Atatürktek figür olarak konu edinilmiş ya da Atatürk ile birlikte birden çok figürünbulunduğu kompozisyonlar şeklinde betimlenmiştir. Bölgede yapılmış olan AtatürkAnıtlarında heykeltıraşın kendi beğenisi ve duyuşu yanında, anıtın dikildiği yerinkonumu da göz önünde bulundurularak ele alınmıştır. Bu Anıtlarda, Atatürk genelitibariyle askeri üniformalarıyla (at üzerinde asker Atatürk Anıtları da sıkçaişlenmiştir.) ya da çağdaş giyimiyle sivil şekilde betimlenmiştir. Askeribetimlemelerde; Atatürk; Gazi, Mareşal, Başkumandan vs. sıfatlarıyla karşımızaçıkarken, sivil giyimli betimlemelerde; Reisicumhur, Başöğretmen vs. sıfatlarıylaanıtlaştırılmıştır.Ayrıca, bölgedeki Atatürk Anıtlarında, sivil giyimli betimlemelerindeAtatürk, ya ?Nutuk? ya da ?Bilim Sanat? başlıklı bir kitabı elinde tutmaktadır. Bu türbetimlemelerde, Atatürk'ün yaptığı devrimler ile birlikte Bilim ve Sanat'a verdiğiönem vurgulanmaktadır.Bölgedeki Atatürk Anıtlarında, heykel malzemesi olarak; bronz, polyester,fiberglas kullanılırken, kaidesinde ise mermer, granit ile beraber bu yöredeki taşocaklarından çıkarılan kesme taşlarda sıkça kullanılmıştır. Atatürk Anıtlarındaheykelin bütünleştirici öğesi olarak, kaidelerin büyük çoğunluğunun ön yüzünde,Atatürk'e ait sözlere yer verilmiştir. Bazı anıtların kaidesinde konunun daha iyivurgulanması için yardımcı öğe olarak rölyeflerde yapılmıştır. Alçak ya da yüksekkabartma şeklinde ele alınan bu rölyeflerde; Kurtuluş Savaşı'ndan sahnelerişlenmiştir.Anıt-çevre bağlamında, Anıtların yapıldığı yerin çevre düzenlemesitamamlayıcı unsur olarak her zaman için düşünülmüş, Atatürk Anıtlarının çevredüzenlemesinde yeşillendirme çalışmalarına önem verilmiştir.

106SUMMARYThe thesis that I have prepared on ?The Monuments of Atatürk in the South-Eastern Anatolia Region? covers the 9 provinces (Adıyaman, Batman, Diyarbakır,Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) and their districts. In thisframework, an inventory of Atatürk monuments in the above mentioned places hasbeen mapped. In the catalog chapter where the provinces and districts are orderedalphabetically, information of the monuments has been given in an order.The monuments in the South-Eastern Anatolian has been designed as to eitherpresent Atatürk alone or give a composition of some other figures together with thatof Atatürk?s. The momument?s form and appearance changes according to thesculptor?s feelings and the place where the monuments will be set. At thesemonuments, Atatürk is generally described either in his military uniform (on hishorse) or in contemporary clothing. While in military description, we see Atatürk asGhazi, Commander-in chief and Field Marshal, in civilian descriptions we notice himas President, School principal and etc.Moreover, at his civilian monuments, he holds ?Nutuk? or ?Bilim Sanat?. Bythis, both his reforms and the importance he gave to the science is emphasized.In the formation of these monuments, as statue creation material, bronze,polyester and fibreglass have been used. At the base, marble, granite and formedstones of the local place have been utilized. As a complementary element, Atatürk?swords are placed to front face of the base. To emphasis the message, somemonuments even have relieves as supplementary parts. These relieves have fractionsfrom The Independence War.On an environmental scale, the place or the surrounding area of themonuments are designed specifically for good appearance. The greenness of theenvironment was always taken into account. This means Atatürk?s monuments alsobeautify the environment where they have been placed.