Van gölü havzasında Erken Demir Çağı takı geleneği

Abstract

Van Gölü Havzasında Urartu Krallığının çekirdeğini oluşturan Erken Demir Çağı Nairi ve Uruatri Beylikler Dönemine ait kazı ve araştırması yapılmış ve yayınlarda bulunan yerleşim yeri ve mezarlardan ele geçirilen takıların incelendiği tezimizde, Urartu Takı Sanatı için kaynak olan takılar incelenmiştir. Bu takılar arasında bulunan birçok takı daha sonra Büyük Urartu Krallığı tarafından geliştirilerek kullanlmıştır.Hayvan protomlu bilezik örnekleri stilize halden Klasik Urartu bileziğine, Küresel ve Konik başlı iğneler hayvan figürlü, toruslu iğnelere dönüşmüştür. Küpe yapımı basit yuvarlak kesitli halka biçiminden pandantifli, sarkaçlı küpelere dönüşmüştür. Biçim zenginliğinin yanı sıra yapım teknikleri ve kullanılan malzemeler de Urartu'da değişmiştir.Yapılan araştırmalar ve kazılarda ele geçen bulgular takının kadın erkek ayrımı yapılmaksızın bol miktarda kullanıldığını göstermektedir. Aynı zamanda bu takılar sadece süslenme amacı gütmemiş fonksiyonel olarak da kullanılmıştır. Kimi zaman nazar için kimi zaman sosyal sınıf belirlemek için kimi zaman da basit olarak elbiseleri veya saçları tutturmak için kullanılmıştır.Erken Demir Çağı Takı malzemesi genel olarak demirdir ve demir malzemesinin değerli bir maden olması nedeniyle takılarda çeşitli tekniklerde işlenerek kullanılmıştır. Demirin yanında aynı zamanda diğer madenler de azda olsa kullanım görmüştür.Van Gölü Havzası'nda Erken Demir Çağ'ı Takı Geleneği, kendinden sonraki Urartu kültürü içinde kendini göstermektedir.

Jewels which are the sources for Urartu Jewel Art have been investigated in this thesis, where the jewels have been inverstigated which are obtained from the settling places and cemeteries that are in the papers, and whose excavation and research have been performed that belong to Stateowned Period of Uruatri and Early Iron Age Nairi that form the kernel of Urartu Kingdom in basin of Van Lake. Many jewels of them have been improved and used by Grand Urartu Kingdom, later.Animal protomed bracelet samples have changed to Classical Urartu bracelet from the stylized form and Spherical and Conical headed needles have changed to animal figured torus needles. Earring manufacturing has changed to the pendanted earrings having a pendulum from the simple round cross-sectioned ring form. Also, manufacturing techniques and materials together with the shape richness have changed in Urartu.The findings wich are obtained from the performed researches and excavations show that the jewels were used widely without doing man-woman difference. At the same time, these jewels don?t have only the purpose of adorning; they have been also used functionally. Sometimes, they have been for glance, sometimes for determining the social class and sometimes for holding the clothes and hair.Generally, jewel material of the Early Iron age is iron and it has been used in jewels by being processed with the different techniques because of being a valuable mine. The other mines have been also used rarely.Early Iron Age Jewel Tradition in the basin of Van Lake appears in the following Urartu culture.