İran - Hoy`daki mimari eserler

Abstract

Bu çalışmamızda, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde yer alan Urmiye'den sonraikinci büyük kenti olan Hoy'daki günümüze ulaşabilmiş eserler incelenmiştir.Hoy, tarih boyunca ve günümüzde siyasi ve sosyal anlamda öneminikorumuştur. Şehir bir çok devletin egemenliği altında bulunmuştur. Urartu, BüyükSelçuklu, İlhanlı Safevi, Osmanlı, Zend, Kaçar ve Ruslar Hoy'da hakimiyet kurandevletlerdendir.İpek Yolu'nun üzerinde olması ve verimli tarım alanlarının bulunması bölgeninönemini ve cazibesini artıran etkenlerdendir.İran-Hoy'daki Mimari Eserler isimli bu tez çalışmasında Hoy civarında bulunancamiler, kiliseler, ticaret yapıları, sivil yapılar, savunma yapıları, su yapıları veminareler incelenmiştir. İncelediğimiz bu eserler, plan ve mekan anlayışı, mimarielemanlar, yapı elemanları, malzeme-teknik ve süsleme başlıkları altında hem kendiiçinde hem de yakın bölgelerle karşılaştırılıp değerlendirilmiştir.Hoy'daki camilerde tercih edilen plan tipi İran bölgesinde geçmiş zamandan berikullanılan formlardandır.Ermeni Kiliselerinde ise Hıristiyan dini mimarisinde gördüğümüz planlaruygulansa da farklı denemelerini Hoy'daki kiliselerde görmekteyiz.İran genelinde çarşılar inşa edildiği günden bu yana eklemelerle günümüzekadar gelmiştir. İran'daki çarşılarda olduğu gibi Hoy'daki çarşıda da sadece ticari yaşamdeğil içtimai ve dini hayatında yaşandığı alanları da bünyesinde barındırmıştır.Sivil yapılarda gördüğümüz mimari özellikler İran'ın siyasi hayatınındeğişmesiyle birlikte sanat anlayışının da değiştiğinin bir göstergesidir. Özelliklesüslemede alçı ve kalemişi süslemelerde natüralist biçimin ortaya çıktığı görülmektedir.Hoy'daki yapılarda figürlü süsleme yoğun olarak kullanılmıştır. Başta aslan olmaküzere, kuş, ceylan ve mitolojik yaratıklar kompozisyonda yerlerini almıştır.Tuğla bu coğrafyanın belleğinde yer edinen, vazgeçilmez inşa ve süslememalzemesidir. Bu durum Hoy'daki yapılarda da kendini göstermektedir. Ayrıcayapılarda kesme taş ve kabayonu taşın da kullanıldığı tespit edilmiştir.

In this study of ours, the monument which come up today located in Khoy,where is the second biggest town in Iran's West Azerbaijan State after Urmiye, werestudied.Khoy, has protected its political and social importance throughout history and inour day. The city has been under the rule of many polities. Urartu, Great Seljuk, Ilhanid,Safavid, Ottoman, Zend, Qaçar and Russians are the polities which establisheddominance in Khoy.Being on the silk road and having productive agriculture areas are the factorsthat increase importance and attraction of the region.In this thesis named ''Architectural Monuments in Iran- Khoy''; mosques,churches, trading buildings, civilian buildings, water buildings and minarets near Khoyare studied. These monuments studied by us, are compared and evaluated in theirselvesand with near regions under the titles: plan, site mentality, architectural components,building components, material-technique and decoration.The preferred plan types in mosques in Khoy is one of the forms used in Iranregion since past times.Despite the plans seen in Christian regional architecture were applied inArmenian churchs, we see different trials in churches in Khoy too.The bazaars across Iran have come up today with extensions added since theywere built . As the bazaars in Iran do , the bazaar in Khoy not only contains trading lifebut also social and regional life places.Architectural specialities seen on civilian buildings signs that with changing ofIran political life understanding of art is changed too. It is seen that naturalist shapecame out especially on plaster and decoration ornament. Fıgured decorations are usedheavily in the buildings in Khoy. Primarily lions, birds, gazelle and mythologicalcreatures have taken their places in the composition.Brick is the indispensable building and decorating component that takes placesin this region's memory. This situation shows itself in the buildings in Khoy too. Also,it is realised that in the buildings cutstone and rough-cut stone are used too.