Bayburt`taki türbeler ve mezar taşları

Abstract

Tez konusu olarak seçtiğimiz `Bayburt'taki Türbe ve Mezar Taşları` Türk sanat tarihinin yanı sıra sosyo kültürel tarihimiz açısından da büyük önem taşıyan türbe ve mezar taşları, ait oldukları dönemin inanç sistemi başta olmak üzere sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri hakkında da önemli ip uçları veren bir tarihi belge niteliği taşımaları bakımından önemlidirler. Bu tarihi belgelerin önemli bir kısmını üzerinde bulunduran Bayburt merkez, merkeze bağlı köyler, ilçe ve ilçelere bağlı köyler olmak üzere geniş kapsamda gerçekleştirdiğimiz yüzey araştırmalarında tespit edilen türbeler ve mezar taşları bölgenin sosyo kültür tarihi hakkında önemli bilgiler sunmuşlardır.`Bayburt'taki Türbeler ve Mezar Taşları` başlığı altında elde edilen bu veriler yüksek lisans tez kurallarına uygun bir şekilde olup, bilimsel anlamda bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. İlde bulunan sanat eserlerini daha iyi tanıyıp değerlendirebilmek için coğrafi konumu ve tarihçesiyle çalışma alanın tanıtımı yapılmıştır. Daha sonra katalog bölümünde türbe ve mezar taşları hakkında detaylı bilgiler sunulmaya çalışılmıştır. Katalog bölümünün hemen öncesinde ise mezar ve mezar taşı geleneğinin şekillenişinde etkili olan kültürlere değinilmiştir. Katalog kısmında Bayburt merkez, ilçe ve köylerde bulunan mezarlıklarda yer alan 10 adet türbe ve 131 adet mezar ve mezar taşının kronolojik sıraya göre tanıtımları yapılmaya çalışılmıştır. Değerlendirme ve sonuç bölümünde ise sandukalı, şahideli sandukalı ve pehle taşlı olmak üzere üç ana başlık altında farklı tipolojiye ayırdığımız mezarların, tipolojileri, yapım teknikleri, kitabeleri, süslemeleri, usta ve atölye problemi ile diğer tüm özellikleri göz önünde tutularak kendi aralarında ve benzer örnekleriyle karşılaştırmaları yapılmıştır. Başka bölgelerle olan benzerliklerini en son kısımda fotoğraflarla görsel olarak da desteklenmiştir. Bu bölümün ardından yararlandığımız kaynakların listesi verildikten sonra, önem arz eden türbelerin ve mezar taşlarının çizimleri yapılmış ve tamamının fotoğrafları katalog düzenine göre sırayla yerleştirilmiştir. Tezin amacına uygun olarak bölge tarihi açısından belge niteliği taşıyan türbe ve mezar taşı geleneği en iyi şekilde tanıtılmaya çalışılıp, yok olma telhisi ile karşı karşıya olan bu milli değerlerimiz tüm detaylarıyla kayıt altına alınmıştır. Sanat tarihi içindeki önemi belirtilerek Türk Sanatındaki yerleri vurgulanmaya çalışılmıştır.

The Tombs and Grave Stones in Bayburt that we've chosen as a thesis subject has a great importance in Turkish art history as well as ovr socio-cultural history. They are also very important in terms of having historical documents features that give important clues about especially the religion system of their era and social, cultural and economic features. The tombs and grave stones that we have identified in wide range surface searches which we have carried out in the centre of Bayburt, the villoges connected to the centre, towns and the villages connected to the towns having these historical documents in them exhibits very important in formation about socio - culture history of the area.These data that have acquired under the hcoding of ` The Tombs and Grave stones in Bayburt` is suitable for past graduate thesis rules and also is subjected to a scientific evaluotion. In order to know better and evaluote the art work in the city, the introduction of geographical location and history of the working area is done. Then in the cotalogue part detailed information about toms and grove stones is tried to presented. Before the catalogue part the cultures that have effects on taking shape of the tradition of grave and grave stones have been mentioned.In the catalogue part in a chronological arder the presentation of 10 tombs and 131 graves and grove stones that are located in the graves of centre of Bayburt, towns and villages is tried to done. In the evaluation and conclusion part the groves' comparision between each other and similar sonples that we spare under the three heodings in different typology as sar cophagus, şahideli sarcophagus and pehle stones have been done by tokig into account their typology production techniques, tablets, embro ilerics, moster and workplace problems and all of the other features. In the last port the similarities with the other areas are supported visually with photograps. Following this part after giving the references list, the drawings of tombs and grave stones that have importance have been mode and all of their photographs are put into place one by one according to the catologue order. Thus in compliance with the purpose of the thesis the tomb, the grave stone and grave trodition that have essense of documentary in terms of the history of the area is tried to introduced ideolly and by this way the national values that face the danger of extinction are chained with all of the details. The importance of it in the art history is indicoted. By this we their place in the Turkish Art is tried to emphosized.