Osmanlı-Safevî ilişkileri ve Çaldıran Savaşı

Abstract

Osmanlı Devleti köklü tarihe sahip olan bir devlettir. Safevi Devleti ise 1501 yılında resmiyet kazanmış olmasına rağmen tarihi birikim bakımından Osmanlı kadar köklüdür diyebiliriz. Safevi Devleti, 1501'de kurulmadan önce Safeviyyun tarikatı olarak etrafına birçok mürid toplamıştır. Bu tarikat daha sonra Şiîleşmeye başlamıştır. Şah İsmal döne minde devlet haline gelen Safeviler, dini kimliğini kaybetmemiştir. Safevi Devleti'ndeki insanlar Şah İsmail'e şeyh-mürid bağıyla bağlanmaya devam etmişlerdir. Safeviler Devleti'nin ilk yıllarında Osmanlı Sultanı, II. Bayezid'dir. II. Bayezid'in karakteri gereği bu dönemde Osmanlı-Safevi ilişkileri sakin geçmiştir.II. Bayezid'in oğlu Yavuz Sultan Selim'in Osmanlı Sultanı olmasıyla beraber ilişkiler olumsuz yönde seyretmeye başlamıştır. Yavuz Sultan Selim, Safeviler'in Anadolu'da çıkardığı isyanlardan dolayı, Şah İsmail'le savaşmak istemiştir. Şah İsmail, Osmanlı'nın gücünden çekindiği için, ilk başlarda savaştan kaçınsa da 1514'te Çaldıran Ovasında Osmanlı ile savaşmak zorunda kalmıştır. Şah İsmail bu savaşta kurtulmayı başardığı Safevi Devleti yıkılmamıştır.Amacı Safeviler'i tamamen ortadan kaldırmak olan Yavuz Sultan Selim bunu başaramamış ancak Safeviler'e büyük bir kayıp yaşatmıştır. Çaldıran Savaşı'ndan sonra Safeviler, savaş meydanında Osmanlı ile bir daha karşı karşıya gelmemeye dikkat etmiştir. Bu yüzden Osmanlı ile mücadeleleri bir nevi çete mücadelesi halinde devam etmiş, vur-kaç taktikleriyle Osmanlı'yı zayıflatmaya çalışmışlardır. Dönem dönem Osmanlı-Safevi arasında barış anlaşmaları olmuştur. Ancak Safeviler'in anlaşmaya aykırı davranmalarından dolayı anlaşmalar kısa süreli olmuştur. Osmanlı-Safevi ilişkileri Nadir Şah'ın son dönemlerinde ılımlı bir hal almaya başlamıştır. Nadir Şah, Safevi Devleti'ni katı Şiî inancından kurtarmak istemiştir. Bu yüzden Osmanlı Devleti'ne Caferiliği sünnî bir mezhep olarak kabul ettirmeye çalışmıştır. Osmanlı Devleti, Nadir Şah'ın tüm ısrarlarına rağmen Caferiliği sünnî mezhep olarak kabul etmemiştir.İki devlette yıllarca süren çatışmalardan dolayı insani ve ekonomik kayıplar vermiş, değişen dünya düzenine ayak uyduramamışlar ve yıkılmışlardır.Anahtar Kelimeler :Kızılbaşlar, Safeviler, Osmanlı, Çaldıran, Şah İsmail, Yavuz Sultan SelimSayfa Adedi :140Tez Danışmanı :Prof. Dr. Mehmet Salih ARI

Ottoman Empire is a country with a long history. The Safavid Empire in terms of accumulation formalized in 1501 although the date is rooted in Ottoman much we can say. Safavid Empire, the cult around as Safevîyye before the establishment in 1501 has gathered many disciples. This sect began to Şiîleş later. Ismalia during the Safavid Shah became the state, not a religious identity kaybt. People in the Safavid Shah Ismail State continued to be bound by the sheikh-disciple bond. Safavid Empire in the early years of the Ottoman Sultan, II. Bayazid is. II. Due to the character of Bayezid Ottoman-Safavid period was quiet past relationships.II. Bayezid's relationship with his son, Sultan Selim I of the Ottoman Sultans began to be watching negatively. Yavuz Sultan Selim, because of the rebellion in Anatolia remove the Safavids, Shah Ismail was willing to fight. Shah Ismail, fearing the Ottoman power, although few in the beginning of the war in the 1514 Ringing Plain has had to battle with the Ottomans. Safavid Shah Ismail was the destruction of the State because it managed to survive in this battle.Objectives of the Safavids it has failed to completely eliminate the Safavids Yavuz Sultan Selim, but has suffered a great loss. After Chaldiran Safavids, took care to avoid war with the Ottomans faced a challenge. So if a sort of anti-gang continued to fight the Ottomans, with hit-and-run tactics they have tried to weaken the Ottoman Empire. Period period has been peace agreements between the Ottoman-Safavid. But the deal due behaved contrary to the agreement of the Safavids was short-lived. Ottoman-Safavid relations began to take a moderate state in the last period of Nadir Shah. Nadir Shah, the Safavid Empire sought to recover from the floor of the Shiite faith. So the Cafrilig as the Ottoman Empire tried to impose a Sunni sect. The Ottoman Empire, despite all of Nadir Shah's insistence Caferilig Sunni sect were not considered. Two state has given the human and economic losses due to the many years of conflict, are destroyed and could not keep pace with the changing world order.KeyWords: Qizilbashs, Safavid, Ottoman, Çaldıran, Shah Ismail Yavuz Sultan SelimQuantify of Page:140ScientificDirector:Prof. Dr. Mehmet Salih ARI