Seyfüddin El-Amidî`ye göre zat-sıfat ilişkisi

Abstract

Seyfüddin el-Âmidî'de Zât-Sıfât İlişkisi'' isimli tezimiz üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm; Âmidî'nin hayatı, eserleri, hocaları, yaşadığı ilmî çevre, ilmî kişiliği ve İslam düşüncesindeki konumu. İkinci bölüm, İslam kelam ekollerinde Allah'ın sıfatları meselesi; üçüncü bölüm, Sefüddin el-Âmidî'ye göre Allah'ın zat-sıfatları ilişkisidir. Çalışmanın giriş kısmında: hayatı, eserleri, yaşadığı çevre ve hocaları, kelam ilmindeki yeri ve önemi hakkında detayları sunulmuştur. Zat-sıfat ilişkisi ile ilgili karşılaştırmalar yapılabilisin diye genel anlamda Âmidî'den önce zat-sıfat ilişkisi konusundaki görüşlere yer verilmiştir. Özellikle Ehli Sünnetin, sıfatların varlığını kabul ettiği ve sıfatların ne Allah'ın zatının aynısı ne de gayrısı olduğunu söyleyerek meseleyi kendi penceresinden çözmeye çalıştığı, Mu'tezile ile Şia'nın ise temelde çoklu kadimlere (teaddüd-i kudema) yol açar endişesiyle sıfatları kabule yanaşmadıkları görülmektedir. Tezimizin temel iddiası Âmidî'nin zat-sıfat ilişkisi konusunda öncekilerden farklı olarak ortaya koydukları ve bunların dayanaklarının daha iyi anlaşılmasıdır. Bunun için Seyfüddin Âmidî'nin hayatı, hocaları, yetiştiği çevreye de tezimizde ayrıca yer vermeyi gerekli gördük. Ancak, son yıllarda yapılmış az sayıdaki çalışmayı hariç tutarsak onun hakkında yeterli kadar çalışmaların yapıldığını söylemek zordur. Hakkında yapılan çalışmaların çoğu fıkıh usulüne yöneliktir, asıl irdelenmesi gereken yönü olan kelami ve felsefi yönü çoğu zaman ihmal edilmiştir. Bu çalışmada Seryfüddin Âmidî'nin farklı eserlerinden faydalanarak ilâhî zat-sıfat ilişkisi ile ilgili görüşlerini ve kelam ilmine getirdiği yenilikleri ortaya koymaya çalıştık. Âmidî'ye göre: zatı ile vacip olan varlık irade ile mürid, ilimle âlim, kudretle kadir, hayatla hay, duyma ile duyan, görme ile gören ve kelâm ile mütekellimdir. Bunların hepsi zat üzerine zaid ezeli varlığı olan manalardır. Bu çalışmamızı yaparken Âmidî'nin farklı gördüğümüz taraflarını da gücümüz yettiği kadar ortaya koymaya çalıştık.Anahtar Sözcükler: Âmidî, Kelam, Zat, Sıfat, Vacip, Kadim, zait, Mu'tezile, Eş'ari, Maturidi,

The title of `in Thouht of Seyfüddin al-Âmidî is Personality-adjectives` is composed of three parts. The first part is the life, works, masters, the scientific environment, the scientific personality and the position of Islamic thought; The second part is the subject of the attributes of Allah in Islamic kalam schools; the third part is the connection of God's attributes according to Sefüddin al-Âmidî. At the entrance of our work, we gave details about life, works, environment and people inhabited, place and importance of kalam. In order to be able to make comparisons about the zat-adjective relation, the views on the zat-adjective relation before the Âmidî are given in the general sense. In particular, the People of Sunnah accepted adjectives with the concern that he accepted the existence of adjectives and tried to solve the matter from his own window by saying that his attributes were neither the same nor the same as God's own, and that Mu'tazila and Shia mainly led to multiple tribes (teaddüd-i kudema) they do not approach. The basic assertion of the disertation is that the Âmidî is different from the previous ones on the personality-adjective relation and the better understanding of their foundations. For this reason, we have to give the place where Seyfüddin Âmidî lives, his folks, and the neighborhood he grew up in. However, it is impossible to say that they are made about works which are directly proportional to the exclusion of the last years. Much of the work on this subject has been directed towards the fiqh way, and the kelami and its philosophical direction, which are the main points to be examined and discussed, have often been neglected or forgotten. In this work we have done, Seryfüddin Āmidî has benefited from his different works, ideas and innovations that have brought us to theology. According to Âmidî, `being with wisdom is a will, a scholar with knowledge, a scholar with science, a power with power, hearing with life, hearing with hearing, seeing with sight, and mutuality with the Word. All of these are managements with additive eternal existence upon personality. `While we were doing this work, we tried to reveal the parts of Âmidî that we did not see consistently as well as our strength.Key Words: Âmidi, kalam, Zat, Adjective, Vacip, kadim, zait, Mu'tezile, Eş'ri, Maturidi,