Şırnak İdil`deki Hristiyan dini mimarisi

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarının Güneydoğu Bölgesi'nde bulunan İdil İlçesi Şırnak İli'ne bağlıdır. İdil İlçesi düzgün bir arazi yapısına sahip olup tarihi M.Ö. 2000 li yıllara kadar gitmektedir. İdil geçmiş dönemlerden günümüze kadar Asurlar, Kürtler, Süryaniler, Türkler ve Araplar gibi birçok halka ev sahipliği yapmıştır ve ayrıca Müslümanlar, Süryaniler, Ezidiler gibi farklı dini inanç topluluklarına da ev sahipliği yapmıştır. İdil'de Hıristiyanlık M.S. 2. yüzyılın sonu ile M.S. 3. yüzyılın başlarında yayılmıştır. Bu çalışmada amacımız, Şırnak İdil'deki Hıristiyan Dini Mimarisi'ni belgelemek, yapıların gerek plan gerekse mimari özellikleri bakımından incelenerek belli bir çerçeveye oturtulmasını sağlamak ve günümüzdeki durumlarının tespit edilmesi olmuştur. Bu amaçlar doğrultusunda yaptığımız çalışma sonucu; Şırnak İdil'deki Hıristiyan dini mimarisine ait tespit edebildiğimiz kırk beş kilise ve manastır incelenmiştir. Bu yapılardan yedi tanesi İdil İlçe Merkezinde bulunmaktadır. Geri kalan diğer kilise ve manastırlar ise Başak, Dera, Haberli, Karalar, Kaya, Kayalı, Öğündük, Sarı, Yarbaşı köylerinde bulunmaktadır. Ayrıca kaynaklarda adı geçip de günümüze gelemeyen on yedi yapı mevcuttur. Konumuz kapsamına giren Süryani kiliseleri ve manastırları incelenmiş, plan ve mekan anlayışı, yapılarda bulunan mimari öğeler, yapım teknikleri, kullanılan malzemelerle, İdil ve çevresinde yaşayan diğer Süryani kiliseleriyle karşılaştırılıp değerlendirilmiştir.

İdil is a district of Sırnak city which is located in Southeastern of Turkey. İdil has a plain ground and its history dates back B.C. 2000 years. İdil has hosted some important communities such as Assyrians, Kurds, Turks and Arabics since old ages, also it has hosted Muslims, Assyrians and Yezidis. Christianity is spread at the final og 2. A.D. century and at the beginning of the 3. A.D. century İn this project, our purpose is to certify Christianity's Architecture in İdil to analyze building's both plan and architectural stations and to determine this building's today's stations. As result of our work which based on these purpose; we have analyzed 45 churches and monasteries of Christianity in İdil. Seven of these building's are located in centre of city, the rest of the building's are located other villages such as Basak, Dera, Haberli, Karalar, Kaya, Kayalı, Öğündük, Sarı, Yarbaşı. On the other hand, there are some buildings in İdil, these names exist in resources but they have not arrived tı nowadays. We have analyzed Assyrian churches and monasteries which is entering of the our project. Their plan, view, building's architectural aspect, building's spaces and using materials evaluated by comparing to the other churches and temples which are located in İdil and in the other cities around of İdil.