Etrüsk dağı ve yakın çevresinin fiziki coğrafya özellikleri

Abstract

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış olan bu çalışmada, Van Gölünün kuzeydoğusunda bulunan Etrüsk Dağı ve yakın çevresinin fiziki coğrafya (jeoloji, jeomorfoloji, iklim, hidrografya, toprak, bitki örtüsü) özeliliklerinin tespiti ve analizi amaçlanmıştır. Van gölünün kuzeydoğusunda yer alan, Pliyosen yaşlı Etrüsk Stratovolkanı, Nemrut, Süphan, Tendürek ve Ağrı Volkanlarının oluşturduğu, çizgisel hat üzerindedir. Doğu Anadolu Bölgesinde Arabistan Plakasının Anadolu Yarımadasını sıkıştırması ile ilişkili önemli jeomorfolojik birimlerden birisidir. Etrüsk Dağının en yüksek noktası 2943 metre ile Kavşabulak Tepesidir. Merkezi püskürme karakterinde olan Etrüsk Volkanı yaklaşık 9 km çapında büyük bir kaldera oluşturmuştur. Volkanik patlamalar ile kalderanın güney duvarı parçalanmış daha sonra flüvyal süreçlerin devreye girmesi ile şekillenip dış drenaja (Van Gölü) bağlanmıştır. Jeolojik ve jeomorfolojik anlamda kendine özgü karakteristik özellikleri bulunan çalışma alanı farklı süreçlerin oluşturduğu topoğrafya özelliği arz etmektedir. Van Gölünün hemen kuzeydoğu kıyılarında uzanan çalışma alanının klimatik özelliklerinin birçoğunda gölsel etkiden bahsetmek mümkündür. Karasal iklimin hâkim olduğu bu alanda kışlar uzun ve soğuk yazlar kısa ve kurak geçer. Bendimahi ve Deliçay gibi büyük daimi akarsuların yanı sıra irili ufaklı çok sayıda akarsu ile drene olan bu alan flüvyal süreçlerle şekillenmiştir. Yaklaşık olarak karın 4 ile 5 ay arasında yerde kaldığı bölgede vejetasyon süresi kısadır. İlkbahar aylarında aşırı otlatma alanın başlıca sorunlarından biridir. Anakaya ve iklime bağlı olarak büyük toprak grupları gelişmiştir. Bunların içinde en geniş alan kaplayan isevolkanik alanların karakteristik toprakları olan kireçsiz kahverengi topraklardır. Şiddetli karasallığın görüldüğü çalışma alanının doğal bitki örtüsü ot formasyonudur. Etrüsk dağı ve yakın çevresindeki arazi kullanımı fiziki coğrafya parametreleri etkisinde şekillenmiştir. Çalışma süresince literatür araştırması, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile haritalamalar ve arazi çalışmaları gibi yol ve yöntemler izlenmiştir. Karasallık, erozyon ve depremler çalışma alanının fiziki coğrafya özelliklerinde kaynaklanan başlıca problemlerdirAnahtar Kelimeler: Etrüsk Dağı, Jeomorfoloji, Volkanizma, Strato-Volkan, Van Gölü, Karasallık, Ot Formasyonu.

At this study which is done as a past graduate thesis the analayses of Etrüsk Mountain which and detection of its sorround geographical features it is on the lineal line which is made of old pliocene etrüsk stratovolcano nemrut Süphan Tendürek and ağrı volcanos, it is one of the important jeomorpholicig monad which is related to the pressing. The highest peak of etrüsk Mountain is Kavşabulak peak of 1943 metre. Etrüsk volcano which has centeral eruption charesteristichas created a caldera whose calibre is 9 km with volcanic eruptions the South wallof the caldera was broke up than with engagement of flüvyal proses was shaped and attached to outside drainese (Van Lake) the work space in the sense of jeojogy and jeomorphology has differend carecteristic features of the work space. İt is possible that there is alacustrine affect on the climatic features of the work space. İn this region where Continental climate is dominant winter is las long and freezing and sommer last short and dry this reğion is drained with many rivers and formed by flüvyal proses.Approximately 4 to 5 months of abdominal region vegetation in the region is short. It is one of the major problems of overgrazing area in the spring. Large soil groups have developed due to bedding and climates. The largest area of these is brownish soils, which are characteristic soil of volcanic areas. In the native vegetation forest formation of the study area where severe darkness is observed, it is a weed formation. Land use in the Etruscan mountain and its immediate surroundings was shaped by the effects of physical geography parameters. During the study period, literature survey, mapping with GIS and field studies were followed. Continentalite, erosion and earthquakes are the main problems arising from the physical geographical features of the study areaKey words: Etrüsk Mountain, Geomorphology, Volcanism, Strato-Volcano, Van Lake, Continentalite, Grass Formation.