Esirüddin El-Ebheri`nin kelâmi görüşleri

Abstract

Birçok alanda eserler vererek İslam dünyasına ilmi katkılarda bulunan Esîrüddin el-Ebheri, kelam dünyasına, felsefe ve kelamın ortak konuları hakkında kendine özgü fikirleriyle katkıda bulunmuştur. Kelâmi konuları on sekiz başlık altında ele alıp kelamdaki varlık ve ulûhiyyet konularında diyalektik bir yöntem kullanarak bu konudaki düşüncelerini açıklamıştır. Bir İbn Sinâ takipçisi olan Ebheri'nin fikirlerinin temelinde zorunlu ve mümkün varlık ayrımı olup hemen hemen bütün konu başlıklarında bununla yol almaktadır.Ebheri'nin varlıkla ilgili görüşleri cevher ve araz, cevher-i ferd, heyûlâ ve suret, halâ, varlık ve mahiyet, varlık ve mahiyetin ayniliği, âlemin ezeliliği, ma'dûmun şeyiyyeti ve iadesi bağlamında ele alınmıştır. Buna ek olarak ulûhiyyet anlayışı Allah'ın varlığı ve mahiyeti, sıfatları, birliği, iradesi ve fiilleri, isbat-ı vacib, rü'yetullah, ilâhi sıfatların ezeliliği ve yaratılmışların fiilleri şeklinde ele alınmış olup varlıkla ilgili görüşleriyle bağlantılı olarak temellendirilmeye çalışılmıştır. Bu başlıkların yanı sıra Ebheri'nin, kelamın diğer bazı konularına ait görüşlerine de ayrıca yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ebheri, Varlık, Mahiyet, Ulûhiyyet

With his works on many subjects, Esiruddin al-Ebheri made great scholarly contribution to the Islamic world, and to the the world of Islamic Theology, with his unique ideas about the common subjects of philosophy and theology. Theological issues are discussed under eighteen headings, and a dialectical method is used to explain his thoughts on the subjects of being and divinity. A follower of Ibn Sina, the foundation of Ebheri's ideas is a necessary and possible separation of being, and in almost all topic headlines he develops on from this.Ebheri's views on existence are addressed in the context of matter and accident, the smallest particle (atom), first matter and semblance, remains, existence and composition, disunity of existence and composition, eternity of the universe, existence and restitution of the possible. In addition, his understanding of divinity has attempted to be grounded in relation to the existence and attributes of God, His attributes, unity, will and actions, the proof of His existence, the visibility of God, the eternity of divine character and the actions of God's creatures. In addition to these topics, Ebheri's views on some other aspects of theology are also addressed.Keywords: Ebheri, Existance, Nature, Divinity