Destana Kela Dimdim û Xanê Lepzêrîn: Lêkolîneke Edebî û Dîrokî

Abstract

Dımdım Kalesi Destanı, Kürt Edebiyatının en önemli destanlarından birisidir. Konusunu tarihi bir olaydan almıştır. Bu tarihi olay Bıradostî Kürtleri ile Safevî Devleti arasında 1608 ve 1609 yılları arasında gerçekleşmiştir. Şah Abbas önderliğindeki Safevi Devleti, Bıradosti Kürtlerinin yönetimini ortadan kaldırmak istemiş, buna karşın Bıradosti Kürtleri Altın Kollu han öncülüğünde buna karşı çıkmış ve Dımdım Kalesi'nde büyük bir direniş sergilemişlerdir. Çetin ve uzun süreli bir savaştan sonra kale Safeviler tarafından alınmıştır. Kaledeki Kürtler sonuna kadar kahramanca savaşmışlardır. Hepsi tek tek öldürülünceye kadar teslim olmamış ve büyük bir kahramanlık ve yiğitlik göstermişlerdir. Bu acı olay Kürt toplumunu derinden etkilemiştir. Bundan dolayı halk ozanları tarafından bu tarihi olay üzerine onur, hamaset ve yiğitlik dolu ulusal bir destan yaratılmıştır. Bu destan edebi olarak akıcı bir uslup ile örüldüğü için halk tarafından oldukça beğenilmiş ve kabul görmüştür. Destan, dinleyicilerde güzel bir tat bırakmış ve onların ulusal duygularını canlandırmıştır.Bu destan Hakkâri bölgesinde on ayrı halk ozanından derlenmiştir. Bu on ayrı halk oazanına ait varyantlar birbirlerine çok yakın olduğu için tek bir destan olarak düzenlenmiştir. Hazırlamış olduğumuz bu destan, çoğunluğu üç dizeden meydana gelen yedi yüz civarında kıtadan oluşmaktadır. Her kıtada kafiye olup her dize sekiz heceden oluşmaktadır. Fakat bazı yerlerde dizelere ait hece sayısında azalma veya artma görülmektedir.

Dimdim Castle Epic is one of the most important epics of Kurdish literature. The subject of the epic comes from a historical event. This historic event took place between Bıradostî Kurds and the Safavid Empire between 1608 and 1609. Safavid Empire, led by Shah Abbas, wanted to eliminate the governance of Bıradostî Kurds, but however, Bıradostî Kurds under the leadership of Golden Armed Han opposed to it and demonstrated a great resistance in Dimdim Castle. The castle was taken by Safavids after a harsh and long war. Kurds in the castle fought heroically to the end. They did not surrender until all were sacrificed one after another and showed great heroism and bravery.This painful event affected the Kurdish society deeply. Therefore, a national epic full of honor, heroism and bravery was created on this historic event. As this epic has been intertwined with a literarily flowing style, it was praised and accepted highly by the public. Epic has left a good taste in the listeners and stimulated their national feelings.This epic has been collected from ten different minstrels in Hakkari region. As the variants from this ten different minstrels were very close, the epic has been organized as a single epic. This epic consists of about seven hundred stanzas, the majority of which consisting of three lines. There is rhyme in every stanza and each line consists of eight syllables. However, the number of syllables increase or decrease in some of the stanzas.