Ezmuna Teyyib Cebbar ya helbest û rexne

Abstract

Şiir ve eleştiri, bütün dünya edebiyatının iki önemli bileşenidir. Bu da, `Teyyib Cebbar'ın Şiirine Eleştirel Bir Yaklaşım` adlı eserine detaylı ve güçlü bir incelemeyle yaklaşmamızın önemli bir nedenidir. Teyyib Cebbar, Soranî lehçesinin çok önemli bir şairi ve eleştirmenidir. 1954 yılında Kerkük'e bağlı Tepelu köyünde doğdu ve hâlâ hayattadır. Bu incelemede, Teyyib Cebbar'ın hayatı, aydın kişiliği ve yaşamının etkileyen şartlar üzerinde durduğumuz gibi, teorik ve pratik olarak, şairin eleştri ve şiirlerini gözönüne alarak Kürt, Arap ve Fars yazarlarının onun eserleri hakkındaki değerlendirmeleri ele aldık. Ancak Farsça konusunda yeterli bilgimiz olmadığı için, daha çok Kürtçe ve Arapça eserlerde yapılan eleştiri, yorum, görüş ve incelemeleri esas aldık. İncelemenin bir bölümünde eserlerinin içerik ve amacı üzerinde durarak, onun siyasi, ekonomik, insani, felsefik ve sevgi konularını işleyiş biçimini inceledik. Daha sonra, şiirlerinin içerde ve dışarda şarkılarda nasıl kullanıldığını ki bu da daha çok kendini, ölçü, kafiye, ikileme, söz, mısra ve dörtlüklerde gösteriyor. Her ne kadar retorikten behsetsek de, şair, eserlerinde benzetme, zıtanlamlı ve çokanlamı kelimeleri kullanmaktadır. Bu incelemede, genel olarak sanatsal resimleri de ele aldık ve bu sanatsal betimlemelerin şiirlerinde nasıl kullanıldıklarını inceledik. Çünkü şair, eserlerinde sanatsal betimlemelere çok önem vermektedir. Dil konusunda da, özellikle onun dili nasıl işlediğini ele aldık, bazı şair ve yazarların bu konudaki görüş ve yorumlarına yer verdik. Tayip Cabar, dili bir örgü gibi işlemeyi çok önemsemiştir. Çünkü dil, şairin mesajlarının iletilmesinde çok önemli bir faktördür. Şair sade ve basit bir dil kullanmayı seçmiş. Şiirlerinin bütün toplumu hedeflemesi gerektiği inancındadır. Şiirin sadece belli bir sınıf ve kesime hitap etmesini doğru bulmaz. Her nekadar, şair çok az sayıda yabancı kelime kullanmayı esas almışsa da, yer yer Arapça kelimeler şiirlerinde yer almakta ve bunlara Kürtçe bir anlam da katmaktadır. Bütün metin ve şiirlerinde mecaza özel bir önem verdiği görülmektedir. Biz de, bu incelememizde gücümüz yettiğince, bu konuyu şiirlerinde işaret ettik ve yorumladık. Çünkü toplumun aydınlanma düzeyinin geliştirilmesinde eleştri çok önemli bir yer tutmaktadır. Bundan dolayı, Teyib Cebbar, bir şair, eleştirmen ve aydın olarak her zaman ulusunun hizmetinde olmuştur. Her zaman eleştirel bir gözle tüm edebi eserleri incelemiş, çağdaş olay ve gelişmeleri kendi ulusunun aydınlanma düzeyinin geliştirilmesi için ele almıştır.

It is clear that poetry and criticism are major parts of the world's literature, so this was an important factor to prepare a detailed research about `A Critical Approach toTeyyib Cebbar's Poetry`. Teyyib Cebbar is one of poets and critics of Kurmanji dialect in south Kurdistan. He was born in 1954 in Tapalu village in Kirkuk governorate, and fortunately, he is still alive. In this study apart from his life, his cultural level, and those things that affected on his life, his poems and critical writings are going to be discussed theoretically and practically with other Kurdish and Arab writers. Because of having no experience in Persian language we have just tried to collect those thoughts and studies that are in Kurdish or Arabic. In another part of this research, we have dealt with the purpose and contents of his writings especially from political, humanity, emotional and philosophical point of view.Later on we have talked about the internal and external tune of his poems theoretically and practically, which can be seen in rhyme, alliteration with mentioning rhetorical subjects especially those subjects that the poet focused on just like simile, contradictory and pun. Also in this research, we have dealt with images in general then the types of images of his poems since the poet has insisted on the images. we have talked about the language that he has used and collected several opinions of the other poets and writers. It is clear that Taib Jabbar has focused on poetry language as an important reason to convey the message. Taib Jabbar has used a simple language because he believes that poetry should be written for all people to understand not just for a specific class. Also Taib Jabbar has tried to use the minimum foreign words, but some Arabic words can be seen in his poems in a Kurdish style. The poet is well experienced in metaphor and denotation so this is clear in his poems. In this research, we have detected those subjects and tried to analyze them. Criticism can be considered as an important part in the cultural development of society, and Teyyib Cebbar as a poet and egg-head has always tried to serve his nation, so he has often tried to look at the events and other writings of his era from critical point of view so as to improve cultural level of his nation.