Evîn û hezkirina jinê di Helbestên Mistefa Begê Kurdî da

Abstract

Şiir tüm dünya edebiyatına hayat veren en önemli edebiyat dallarından biridir. Bundan dolayı da bu konuda araştırma yapmamız için gerekli olan güç ve önem ortaya çıktığı gibi, araştırmamız (Mistefa Begê Kurdi'nin kadına karşı olan sevgisi ve ilgisi) adı ile yapılmıştır. Mistefa Beg oldukça önemli bir şair olduğu gibi, klasik Kürt şiirinin aşağı Kurmancca lehçesinin en önemli simalarındandır. (1782-1859 ) yılları arasında yaşamıştır. Biz bu araştırmada hem teorik, hem analiz ve gerekli izah ve analizlerle ortaya çıkardık ki şairin şiirlerin de derin bir vasıf ve methetme vardır. Ayrıca şairin yaşam ve yaşadığı döneme dair bir çok yön şiirlerine yansımış ve Kurdî'nin şiir dili olarak da gerekli birçok analiz yapılmıştır. Genel anlamda ve özellikle Mistefa Begê Kurdî'ye ilişkin farklı biçimlerde önemli araştırmalar bu şairlere ilişkin yapılmıştır, şiirin gelişimi ve Kürt edebiyatına ilişkin önemli katkı ve hizmetler de bulunmuştur. Çünkü aşağı Kurmanccanın dışında da (Lorca, Goranice ve Kurmanci) şiirleri önemli etkiler yaratmıştır. Önemli konu başlıklarımızdan biri de Mistefa Begê Kurdî'nin Kadın sevgisidir. Kendi kadın sevgisini ve kadının durumunu şiirlerine konu etmiş ve biz de onun kadın sevgisini elden geldiğince işlemeye ve toplumsal bakış açısının karşı cinslerin aşk ve ilişkilerine ilişkin olan bakışını da araştırmamızda yansıtmaya çalıştık. Bundan dolayı da bu konuları işlemeyi gerekli gördük ve Kurdî'nin şiirlerindeki yansımasını ve ayrıca diger şairlerin şiirlerindeki etki ve yansımalarını ele almaya çalıştık. Çünkü aşağı Kurmancca yazılan şiirlerin diline de yansımıştır. Şiirlerini aşağı Kurmancca yazdığı gibi önemli bir gelişim ve dile de katkı da bulunmuş ve bu anlamda diğer lehçeleri de aşan bir gelişim seyrî içerisine girmiştir. Şiirleri tüm toplumsal kesimler içerisinde yer edinmiş ve Kürt toplumunda oldukça açık ve sade yazılan şiirleri önemli etkiler de bulunmuştur. Ayrıca toplumsal aydınlanmada da önemli rol oynamıştır. Şairin eşsiz bir sevdası ve kendi sevdiğinde ayrı ve uzak olması o sevgisinin sürekli canlı ve ruhunun gıdası olmasını beraberinde getirmiştir. Şair ülkesinden uzak yaşamıştır ve sevdiğinden uzak olması kendisini oldukça etkilemiş ve bu konu şiirlerinin esas mayası olmuştur.

Poetry is an important literary genre in world's literature. This has lead us to be able to make a precise and professional study which is entitled 'The love in Mustafa Bagi kurdi poetry' . Mustafa Bag was a classic Kurdish poet who used Kurmanji Khwaru dialect in his poetry .He lived between ( 1782-1859). It is a ( theoretical , analytical , descriptive) study. It sheds the light on the biography , the life time of the poet and different aspects of his poetry such as (rhetoric of his poetic language).then we discussed Kurdish poetry before Mustafa Bag, particularly the different dialects of Kurdish language that played a key role in growing Kurdish poetry and literature, that is due to the role of other dialects like ( Luri , Goran , Kurmanji khwar).The study also concentrates on ` Kurdish and European classism`. So the main aim is to indicate (Love in Mustafa Bags Poetry), thus we focus on the condition of woman in his time. It also shows the viewpoint of the society for woman at that time, it is worth mentioning that Kurdish society in the past didn't see love as a normal case. It also presents clearly the Kurdish poetry at the lifetime of Mustafa Bag because Kurdish poetry started with Kurmanji Khwaru dialect then grow and developed rapidly more than other dialects. It is absolutely clear that Poetry emerges through the various classes of the society more than anything else. So this can be seen easily in Kurdish society that poetry played an important role in the field of social awareness. We elucidated the concept of (distance) in Mustafa Bags poetry,(distance and separation ) makes love to stay alive and become the food for man's spirit.The poet lived far from home.(homesick and distance) clearly reflected in his poetry , they become the inspiration of some of his pomes.