Di edebiyata gelêrî ya Kurdî da di`a û nifir

Abstract

Kürt Halk Edebiyatındaki folklorik türlerdan biri de dua ve beddua konusudur. İnsan istek ve amaçlarını yüzde yüz birisine ulaştırmak istediği zaman bazen bunlara ihtiyaç duyar. Bu durumda ancak dua ve beddualar kişinin kalp ve gönlünden geçeni tam olarak anlatır veya kişiyi rahatlatır. Kimi zaman konu dua ve beddua sözleriyle ifade edilmediğinde maksat eksik kalır veya anlam tam yerine gelmez.Bu çalışmayı hazırlama amaçlarından biri halk edebiyatında akademik olarak, folklorik eserler hazırlayanlara ve özellikle de dua ve beddua sözleri alanında makale, sözlük, dergi ve kitap çalışanlar için bir kaynak olarak istifadesine sunmaktır.İkinci amaç halk arasında konuşulan dua ve beddua cümleleri içinde geçen birçok eski ve anlamlı kelimeleri göz önüne getirmek aynı anda Kürt dili ve edebiyatının derinliği ve mazisinin yüz yıllara dayandığını görmektir.Bir diğer amaç ise araştırmacı ve yazarların değişik Kürt bölgelerinde bulunan atasözü, bilmece, bulmaca, deyim, şarkı, hikaye ile beraber dua, beddua ve küfür sözlerine aşina olabilmelerini sağlamaktır. Böylece coğrafi bölgeler arası zengin dil ve kültür farklıkları ortaya çıkmış olmaktadır. Bu çalışma ile Kürt dilindeki zenginliğin ve bölgeler arası farklıkların tanımasının yanında dil birliğinin oluşması ve dil varlığının akademik düzeyini uzmanların dikkatine çekmeye çalışılmıştır. Birkaç başlangıç noktasından sonra bu çalışma çoğunlukla insanlarla yüz yüze görüşülmüş ancak bir kısmı da makale,dergi ve kitaplarda yazılanlarla birlikte çeşitli facebook ve internet sayfalarından istifade edilmiştır. Her ne kadar yaşadığımız bölge `Serhad` olsa da çalışmamız ''Serhad'' ile sınırlı kalmıştır. Çalışma Serhad, Amed, Hakkari, Botan, Dersim, Behdinan, Soran, Şehrezor, Şengal, Kafkasya, Rojava, Mahabad gibi bölgelerden toplanılanlarla yazılmıştır. Çalışmamız bölge ve konulara göre tasnif edilmiş. Fakat alfabetik olmamakla birlikte geniş mana ve yorumları konuyu dağıtacağından başka bir çalışmaya bırakılmıştır.Bu çalışma sonuçta Kürt dili, edebiyatı, tarihi, kültürü,sanatı,tibı ve sosyolojisi ile ilgili akademik çalışan bütün araştırmacı, dilbilimci, edebiyatçı, şair, sosyolog, doktor ve sanatçılara temel bir kaynak gibi takdim edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dua, Beddua, Folklor, Edebiyat, Halk Edebiyatı.

One of the folkloric sections in Kurdish folk literature are prays and curses. Sometimes, when people want to convey their wishes and aims to someone fully they need them. In such cases, only prays and curses explain fully what goes through in the person's heart. In these situations, if prays and curses are not done, the purpose is incomplete.One of our aims to prepare this study is that people preparing precious works in folk literature and especially those preparing books and dictionaries in the field of words of prays and hate benefit from their works as a source. Our second goal is that by considering some radical and old Word in the sentences of prays and hate used among people, we can say that the roats and depths of Kurdısh language and literature date back to countries.Our another goal is that researches collect prays hate phrases , idioms, proverbs, swearword,riddles,puzzles in different regions. So this leads to language and cultural differences among geographical regions. With this study, the experts recognizing the differences and the unith and richness or Kurdısh language are taken to attention.After several points of debut much of the endeavor we wrote down prays and hate phrases lay interweaving with people face to face on the other hand the rest of this endevour we utilite it from the boks, magazines and web sites. No matter where the place we live in is `Serhad` it doesn't mean that it was completed only here. Our endevour was gathered and written down from the regions of Serhad, Amed, Hakkari, Botan, Behdinan, Soran, Şehrezor, Mahabad, Dersim, Kafkasya and Rojava. This study was assorted in respect of issues and regions, but not by alphabetical order. Nevertheless purview and comments were left for another study. Ultimately we present this study to all academical researchers work as linguists, litterateurs , poets and artists as a basic resource to who Works on Kurdısh language , literature , culture , history and sociology.Key Words:Pray, Hate (Curse), Folklor,Classical Kurdish Literatuare .