Van ve çevresindeki içme-sulama suları ile çimento fabrikası atık ve birikinti sularında bazı ağır metal (Cu, Zn, Fe, Cd, Pb) düzeylerinin araştırılması

Abstract

n OZ Bu çalışmada, Van ve çevresinden 52 ayrı istasyondan alınan içme, sulama, kuyu içme suları ile çimento fabrikası atık suyu ve yol kenarı birikinti sularında Cu, Zn, Fe, Cd ve Pb elementleri Atomik Absorpsiyon Spektrofotometre ile tayin edildi. Analiz sonucunda içme sularının metal konsantrasyonları aralıkları: Fe (0.01-3 mg/1); Zn (0.005-0.220 mg/1)); Pb (0.005-0.024 mg/1); Cu (0.005-0.035 mg/l), istatistiksel olarak Fe-Pb, Fe-Cu ve Zn-Cu arasmda pozitif bir ilişki bulundu. Sulama Sularmm metal konsantrasyonları aralıkları: Fe (0.03-2.71 mg/1); Pb (0.005-0.050 mg/1)); Cu (0.005-0.012 mg/l); Zn (0.005-0.013 mg/l), istatistiksel olarak da Fe-Cu, Cu-Zn arasında pozitif bir ilişki olduğu görüldü. Kuyu içme sularının metal konsantrasyonları aralıkları: Fe (0.03-1.30 mg/l); Zn (0.006-0.257 mg/l); Pb (0.005-0.017 mg/l); Cu (0.005-0.013 mg/l), istatistiksel olarak da Fe-Zn, Fe-Pb, Fe-Cu, Zn-Pb, Zn-Cu arasmda pozitif bir ilişki tesbit edildi Birikinti ve atık sularda metal konsantrasyonları aralıkları: Fe (0.35-2.40 mg/l) Pb (0.007-0.124 mg/l); Zn (0.006-0.034 mg/l); Cu (0.008-0.030 mg/l), istatistiksel olarak da Fe-Zn, Fe-Cu ve Zn-Cu arasında pozitif bir İlişki olduğu görüldü. Cd miktarı Atomik Absorpsiyon Spektrofotometre'nin tayin sınırının altında kaldı Bu nedenle Cd değeri sadece üç istasyon için tayin edilebildi. İçme sularında bulunan ağır metal konsantrasyonlarından Fe ve Pb, bazı istasyonlarda maksimum miktarları belirtilen standartların (JECFA, WHO, EPA, ECD, TS- 266) üzerinde olduğu görüldü. Sulama sularında standardın (Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı) belirlediği limit değerlerin üzerinde ağır metal konsantrasyonları görülmedi Kuyu içme sularında ise, standartların (JECFA, WHO, EPA, ECD, TS-266) öngördüğü maksimum miktarların üzerinde bazı istasyonlarda Fe, Cd ve Pb konsantrasyonları tesbit edildi Birikinti ve atık sularında ise, çimento fabrikası atık suyu ve çimento fırın bacasından yayılan toz partikülleri ile Fe, Cd, Zn ve Cu yönünden çevreyi kirlettiği belirlendi Yol kenarındaki birikinti sularında ise Pb miktarı yüksek olarak bulundu. Anahtar kelimeler: Ağır metal, Su kirliliği

m ABSTRACT This study was carried out to determine the Cu, Zn, Fe, Cd and Pb in drinking, irrigation, well drinking, accumulate water and in wastewater of cement factory. The water samples were taken from 52 stations in Van and it's surrounding. The elements were determined by Atomic Absorption Spectrophotometer. At the result of analysis the ranges of metal concentrations in drinking(fresh) water are as follows: Fe (0.01-3 mg/1); Zn (0.005-0.220 mg/l)); Pb (0.005-0.024 mg/l); Cu (0.005-0.035 mg/l). There was positive correlation between Fe-Cu and Cu-Zn. The range values of metal concentrations in irrigation waters are as follows: Fe (0.03-2.71 mg/l); Pb (0.005-0.050 mg/l)); Cu (0.005-0.012 mg/l); Zn (0.005-0.013 mg/l). There was also the positive correlation between Fe-Cu, Cu-Zn. The range values of metal concentration in well drinlring(fresh) waters are as follows: Fe (0.03-1.30 mg/l); Zn (0.006-0.257 mg/l); Pb (0.005-0.017 mg/l); Cu (0.005-0.013 mg/l). There was a positive correlation between Fe- Zn, Fe-Pb, Fe-Cu, Zn-Pb, Zn-Cu. In accumulate water and waste waters the range values of the metals are as follows: Fe (0.35-2.40 mg/l) Pb (0.007-0.124 mg/l); Zn (0.006-0.034 mg/l); Cu (0.008-0.030 mg/l). There was a positive correlation between Fe-Zn, Fe-Cu and Zn-Cu. The Cd value was under determination limit value of the atomic absorption spectrophotometer. For this reason the Cd value was determined only for three stations. It has been seen that the Fe and Pb concentrations were above the standards (JECFA, WHO, EPA, ECD, TS-266) in drinking waters. There were not any values above the standard (Environment Ministry) in irrigation waters. In some well-water sample Fe, Cd and Pb values were determined above the standards limits of (JECFA, WHO, EPA, ECD, TS-266). In accumulate and waste water of cement factory dust emitted from chimneys of cement kiln has made pollution in environment by metals of Fe, Cd, Zn, Cu. However, in accumulate waters near the roads the Pb values determined high. Key words: heavy metal, water pollution