Van yöresinde çiftçi şartlarında tir mibzer ve serpme ekim yöntemleri ile ekilmiş tir buğdayının tane verimi ile bazı teknik değerleri üzerine araştırmalar

Abstract

7. ÖZET Bu araştırma Van Gölü havzasında buğday çeşitleri ara sında önemli bir yere sahip olan ve halkın büyük çoğunluğunun ekmek yapımında kullandıkları Tir Buğdayının tir, mibzer ve serpme ekim yöntemlerindeki tane verimi ile bazı kalite kri terlerinin saptanması amacıyla 1990-1991 yılında yapılmıştır. Bu amaçla. Tir buğdayının her üç ekim yöntemi ile ekimi nin yapıldığı Van merkez köylerinden üç tanesi (Mollakasım. Alaköy ve Atmaca) belirlenerek, bu yerlerde tane verimi saptanmış, ayrıca analizlerde kullanılmak üzere örnekler alınmıştır. Araştırma, tesadüf parselleri deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ekim yöntemlerinin tümüne ait dekara tane verimi ortala ması 176.40 kg/da olarak saptanırken, en yüksek tane verimi 235.63 kg/da 'la tir ekim yönteminden elde edilmiştir. Bunu 164.90kg/da' la mibzerle ekim yöntemi ve 128.65tkg/da' la serpme ekim yöntemi izlemiştir. Ekim yöntemleri arasında en yüksek bin dane ağırlığı (41.70 gr), ve irilik yeknesaklığı {% 95.43) tir ekim yönteminden elde edilirken, en düşük bin tane ağırlığı (36.92 gr) ve irilik yeknesaklığı {% 87.26) serpme ekim yönteminden elde edilmiştir. Hektolitre ağırlığı ise en yüksek 75.87 kg olarak mibzerle ekim yönteminden elde edilirken, en düşük 74.17 kg ile serpme ekim yönteminden elde edilmiştir. Ekim yöntemleri arasında en yüksek kül miktarı (% 1.61), protein miktarı (% 12.80), yaş gluten miktarı {% 35.30). kuru69 gluten miktarı {% 11.13), sedimentasyon değeri (29.00 cc), düşme sayısı (393.33 sn). Extensograph enerji değeri (65.17 cm2) ve Farinograf su kaldırma oranı {% 57.67) serpme ekim yönteminden elde edilirken, en düşük kül miktarı [% 1.49), Protein miktarı {% 9.77), kuru gluten miktarı {% 8.10), düşme sayısı (358.00 sn), enerji değeri (50.50 cm2) ve farinograf su kaldırma oranı {% 54.20) mibzerle ekim yönteminden elde edilmiştir. Ayrıca en düşük yaş gluten miktarı {% 25.80) ve sedimentasyon değeri (18.33 cc) ekim yöntemleri arasında Tir ekim yönteminden elde edilmiştir. Ekim yöntemleri arasında tane verimi bakımından farklılık % 1 seviyesinde, Farinograf su kaldırma oranı bakımından ise % 5 seviyesinde istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Ekim yöntemleri arasında bin tane ağırlığı, hektolitre ağır lığı, irilik yeknesaklığı, kül miktarı, sedimentasyon değeri, düşme sayısı ve enerji değeri bakımından farklılık istatis tiksel olarak önemsiz bulunurken; Protein miktarı, yas ve kuru gluten miktarı bakımından ise farklılık, Duncan Testi sonuçlarına göre % 5 seviyesinde önemli bulunmuştur.

8. SUMMARY The Tir wheat variety has an importance in the lake Van cathchment area among the wheat varieties. It is used in baking by people in the region commonly. This research was carried out to find out of grain yield and some quality characteristics of the Tir wheat by using Tir, drilling and strewing sowing methods between 1990 and 1991. To do this three villages were choosen among the central villages of Van where the three sowing methods used. In the villages, Mollakasım. Alaköy and Atmaca.- grain-yields were determined and samples were taken[using, [for ^analysis. In the study, random parcel desing was used for statistical analysis. While the averaging grain yield value was calculated as 176.90 kg/da for all methods, the highest grain yield was found as 235.63 kg/da in Tir sowing method. The yields for drilling and strewing methods were estimated as 164.90kg/da and 128.6?kg/da respectively. While the highest values for weight of 1000-grain (41.70 gm) and grain size homogenity (95.43 %) were estimated in Tir sowing method, the less values were obtained as 36.92 gm and 87.26 % in* strewing. The maximum test weight was 4T: obtained as 75.87 kg for drilling whera's the minimum values y was obtained as 74.17 kg by using strewing. Among the sowing methods, the highst values for crude ash (1.61 %). ptotein (12.80 %). wet gluten (35.30 %). dry gluten (11.13 %), sedimehtatioan value (29.00 cc), falling number (393.33 sec), extensograph energy value (57.17 cm* ) and71 farinograph water absorbtion rate (57.67 %) were found from strewing sowing, while the minimum values were estimated from drilling method for following characteristics: Crude as (1.49 %). protein (9.77 %). dry gluten (8.10 %), falling number (358.00 sec), extensograph energy value (50.50 cm2), farinograph water absobtion ratio (54.20 %). In addition, the minimum west gluten as 25.80 % and sedimentation value as 18.33 cc. were found in Tir sowing method. For grain yield, the difference among the sowing methods was found significant statistically at 1 % level. For fari nograph water absorbtion value. there was a significant differnce at 5 % level. In the other: hand, the difference among the methods. _ were found not significant statistically for following characteristic. Weight of 1000- grains, test weight, grain size homogenity. crude ash. sedi mentation value. falling number and extensograph energy value JBuV difference* '.for protein, wet and dry. glutens,. J by, comparing the methods^were found significant at the level 5 % according Duncan's Test.