Bodur anaçlar üzerine aşılanmış bazı standart ve Van yöresi mahalli elma çeşitlerinin gelişme durumlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışma Van ekolojik koşullarında dört farklı elma çeşidinin (Starking, Golden, Cebegirmez ve Yeşil-hacic) M9, MM106 ve MM1 1 1 anaçları Üzerinde gelişim durumları ile anaçların kök gelişim durumlarını incelemek amacıyla 1991-1992 yılları arasında yürütülmüştür. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde yürütülen bu çalışmada çeşitlerin gövde boyu, çapı, ve yas ağırlıkları ile anaçların ana yan kök sayısı, en uzun ana yan kök boyu, en uzun ana yan kök çapı ve kök yas ağırlıklarına ilişkin ölçümler yapılmıştır. Bütün çeşitler MM106 ve MM111 anaçları Üzerinde genelde birbirine yakın bir gelişme gösterirlerken, M9 anacı Üzerinde bu iki anaca göre daha zayıf bir gelişme göstermişlerdir. Starking elma çeşidi en iyi gövde boyu gelişimini MM106 anacı Üzerinde göstermiştir. Bu anaç Üzerinde 111.31 cm olarak belirlenen gövde boyu MM111 ve M9 anaçları Üzerinde sırasıyla 108.52 cm ve 103.25 cm olarak belirlenmiştir. Golden çeşidinde de en iyi gövde boyu gelişimi yine MM106 anacı Üzerinde izlenmiştir. Golden çeşidine ait gövde boyu verileri MM106 anacı Üzerinde 107.43 cm, MM111 anacı Üzerinde 100,92 cm ve M9 anacı üzerinde 91.30 cm olarak ölçülmüştür. Gövde boyu gelişimi bakımından diğer çeşitlerde olduğu gibi Cebegirmez ve Yeşil hacic çeşitlerinde de ilk sırada MM106 anacı Üzerine asılı sUrgUnler ve son sırada ise M9 anacı Üzerine asılı sürgünler yer almışlardır. M9, MM106 ve MM111 anaçları Üzerine asılı cebe girmez çeşidinde ortalama gövde boyları sırasıyla 110.24cm, 117.92 cm ve 114.84 cm olarak saptanmıştır. Yeşil hacic çeşidinde ise bu değerler sırasıyla 104.18 cm, 110.22 cm ve 109.31 cm olarak belirlenmiştir. Gövde çapı gelişimi bakımından MM106 ve MM111 anaçları Üzerine asılı sürgünlerde birbirine oldukça yakın bir gelişme gözlenmiştir. Starking çeşidi MM111 anacı Üzerinde 1.32 cm ve MM106 anacı Üzerinde 1.31 cm'lik bir çap gelişimi gösterirken M9 anacı Üzerinde 1.25 cm'lik bir kalınlığa sahip olmuştur. Golden sürgünlerinde M9 anacı Üzerinde 1.16 cm olarak belirlenen gövde çapı. MM106 anacı Üzerinde 1.40 cm ve MM111 anacı Üzerinde ise 1.32 cm olarak ölçülmüştür. M9 ve MM11 anaçlarının birbirine çok yakın bir- 62 - çap gelişimi meydana getirdikleri Cebe girmez çeşidinde gövde çap değerleri, MM106 anacı Üzerinde 1.36 cm, MM111 anacı Üzerinde 1.29 cm ve M9 anacı Üzerinde ise 1.28 cm olarak tespit edilmiştir. Yeşil hacic çeşidi bütün anaçlar Üzerinde birbirine yakın bir çap gelişimi göstermiştir. Bu çeşit M9, MM106 ve MM111 anaçları Üzerinde sırasıyla 1.30 cm, 1.35 cm ve 1.34 cm' lik çap gelişimi göstermişlerdir. Yapılan gövde yas ağırlığı ölçümlerinde M9 anacı Üzerine asılı çeşitlerin zayıf boy ve çap gelişiminin bir sonucu olarak en az gövde yas ağırlık gelişimini gösterdikleri gözlenmiştir. MM111 anacı Üzerinde 156.23 g ve MM106 anacı Üzerinde 155 g'lık gövde yas ağırlık değeri meydana getiren Starking sürgünleri M9 anacı Üzerinde 130.92 g'lık gövde yas ağırlığı meydana getirmişlerdir. Golden çeşidinde gövde yas ağırlığı bakımından ilk sırayı 160.63 g ile MM106 anacı Üzerine asılı sürgünler almışlardır, ikinci sırada 121.96 g ile MM111 anacı Üzerindeki sürgünler ve son sırada da 85.13 g ile M9 anacı Üzerine asılı sürgünler yer almışlardır. Cebe girmez çeşidinde MM106 anacı Üzerine asılı sürgünler en fazla gövde yas ağırlığı meydana getirmişlerdir. Bu anaç Üzerindeki sürgünleri MM111 ve M9 anacı Üzerine asılı sürgünler izlemişlerdir. Cebe girmez çeşidinde gövde yas ağırlık değerleri MM106 anacı Üzerinde 173.53 g, MM1 1 1 anacı Üzerinde 161.31 g ve M9 anacı Üzerinde ise 144.31 g olarak ölçülmüştür. Yeşil hacic çeşidinin gövde yas ağırlık ortalamaları MM106 anacı üzerinde 139,26 g, MM111 anacı üzerinde 135.40 g ve M9 anacı üzerinde 116.76 g olarak ölçülmüştür. Anaçlar, ana yan kök sayısı en uzun ana yan kök boyu, en uzun ana yan kök çapı ve kök yas ağırlığı olarak belirlenen köke ait gelişme özellikleri bakımından ölçülmüştür. Ana yan kök sayısı bakımından M9 anacı 3,58 ile son sırada yer almıştır. Bu değer MM106 anacında 7.08 ve MM111 anacında ise 7.75 olarak belirlenmiş tir. En uzun ana yan kök boyu bakımından en zayıf gelişme yine M9 anacında gözlenmiştir. Bu anacın en uzun ana yan kök boyu 43.52 cm olarak ölçülürken, birbirine yakın bir kök gelişmesi gösteren MM106 ve MM111 anaçlarında bu değer sırasıyla 55.73 cm ve 53.76 cm olarak saptanmıştır. En uzun ana yan kök çapı bakımından anaçlar birbirine- 63 - yakın bir gelişme göstermişlerdir. En uzun ana yan kök çapı M9, MM106 ve MM111 anaçlarında sırasıyla 0.40 cm, 0.47 cm ve 0.45 cm olarak ölçülmüştür. MM106 ve MM1 11 anaçlarının kök yas ağırlığı bakımından birbirine çok yakın ve M9 anacından oldukça farklı bir gelişme gösterdikleri gözlenmiştir. Kök yas ağırlıkları M9 anacında 75.42 g, MM106 anacında 119,28 g ve MM111 anacında ise 121.20 g olarak belirlenmiştir. '

SUMMARY This study was conducted to examine growing stuation of four different aple cultivars (Starking, Golden, Cebegirmez and Yesilhacic) on M9, MM106 and MM111 rootstoks with growing situation of roots of rootstocks in Van ecological conditions between the years 1991 and 1992. In this research conducted YUzUncU Yıl Univercity Faculty of Agriculture, Department of Horticulture; measures about lengh of trunk, diameter of trunk wet weight of trunk, with number of main side root, length of the tallest main side root, diameter of the tallest main side root and wet weight of rootstocks was carry out. The results can be summarized as follow. Starking apple cv. have best grown of length of trunk on MM106 rootstock. While average length of trunk was proved as 111.31 cm on this rootstock, on MM111 and M9 rootstocks was proved as 108.52 cm and 103.25 cm respectively. Golden cv. have also best grown of length of trunk on MM106. Shoots on this rootstock was followed by on MM1 1 1 and M9 respectively. Average length of trunk of Golden cv. was measured on MM106, MM111 and M9 rootstocks as 107.43 cm, 100.92 cm and 91.30 cm respectively. In respect to growing of length of trunk Cebegirmez and Yesilhacic cvs. was showed the best growing on MM106 and least growing on M9 as well as another cvs. Average lenghs of trunk of Cebegirmez cv grafted on MM106, MM111 and M9 rootstocks as 117.92 cm, 114.84 cm and 110.24 cm was found respectively. In respect to diamater growing of trunk similar growing was observed in Starking shoots on MM106 and MM111 rootstocks. Average diameter of trunk of Starking was measured on MM111, MM106 and M9 rootstocks as 1.32 cm 1.31 cm and 1.25 cm respectively. It was measured as 1.40 cm and 1.32 cm on MM106 and MM1 1 lrootstocks respectively, While trunk diameter of Golden cv. was proved as 1.16 cm on M9. In Cebegirmez cv. on M9 and MM111 rootstocks similar diameter growing was observed. Values of trunk diameter of cebegirmez cv. on MM106, MM111 and M9 rootstocks was obtained as 1.36 cm, 1.29 cm and 1.28 cm respectively. Yesilhacic cv. showed similar diameter growing on all of rootstocks. Average trunkdiameter of Yesilhacic cv. on MM106, MM111 and M9 was measured as 1.35, cm 1.34 cm and 1.30 cm respectively. In respect to, wet weight of trunk the least values was proved on M9. While average wet weight of trunk of Starking cv. was measured as 156.23 g on MM111 and 155 g on MM106 rootstocks. This value was measured as 130.92 g on M9. In Golden cv. average trunk wet weight was proved as 160.63 g on MM106, this followed by on MM111 (121.96 g) and on M9 (85.13 g). Also, in Cebegirmez cv. in respect to trunk wet weight most value on MM106 and the least value on M9 was proved. In this cv., average trunk wet weight was measured as 173.53 g on MM106, 161.38 g on MM111 and 144.31 g on M9. Howewer in Yesilhacic cv. average trunk wet weight was proved 139.16 g on MM106, 135.40 g MM111 and 116.76 g on M9. Rootstocks was measured in respect to number of side root, length of the tallest main side root, diameter of the tallest main side root and wet weight of root determined as charesterics of root. In respeet to number of main side root, the least growing was observed on M9 rootstocks.This values on MM106 and MM111 rootstocks was proved as 7.08 and 7.75 respectively. In respect to, the length of the tallest main side root, M9 have the poorest grown (43.52 cm). This values was found similar on MM106 and MM1 1 1 (53.73 and 57.76 cm resp). All of the rootstocks showed similar growing, inrespect to diameter of the tallest main side root. This values on M9, MM106 and MM111 rootstocks was proved as 0.40 cm 0.47 cm and 045 cm resp. In respect to wet weight of root, MM106 and MM111 rootstocks have similar grown while M9 shown the poorest growing. This values was proved as 75.42 g on M9, 119.28 g on MM106 and 121.20 g on MM111.