Hıyarlarda minimum gelişme sıcaklığı ile etkili sıcaklık toplamı isteğinin belirlenmesi

Abstract

XVII öz Bu çalışmada 6 farklı hıyar çeşidinin iki yıl boyunca, farklı ekim tarihlerinde, erkencilik, morfolojik ve verim özellikleri ile bitki büyüme-gelişme aşamalarının (çıkış, çıkış-anthesis, anthesis olgunluk ve ekim-ilk hasat) süreleri incelenmiştir. Araştırmada bitki büyüme ve gelişme aşamaları için gerekli olan Günlük Büyüme Sıcaklık Dereceleri Toplamı (GBSDT) değerleri de değişik formüller ile hesaplanmıştır. Ayrıca fenolojik ve morfolojik özellikler arası ilişkiler de araştırılmıştır. GBSDT değerlerinin hesaplanmasında 4 arta formül farklı tavan ve taban sıcaklıklar ile kombine edilerek 96 eşitlik kullanılmıştır. Bitki büyüme ve gelişme aşamaları için belirlenen en uygun ana formül aşağıda verilmiştir. GBSDT = Z (Td - Tb) ; Td>Tb Bu formülde 8-12°C'ler arasındaki taban sıcaklıkların kullanılması uygun görülmüştür. Bu verilere göre tohum ekim-çıkış, çıkış-anthesis, anthesis-meyve olgunluk ve tohum ekim-ilk hasat aşamalarında GBSDT değerleri sırasıyla 68; 444; 1993 yılında 2827 ve 1994 yılında 2048°C.saat-gün ve 674°C-gün olmuştur. Erkencilik ve verime, sıcaklığı yüksek olan tohum ekim zamanlan ve yüksek tüneller daha etkili olmuştur. Turşuluk çeşitlerden ilk yıl Conquest ve ikinci yıl Funcipak diğerlerinden erkenci bulunurken; erkencilik bakımından sofralıklar arasında bir fark bulunmamıştır. En verimli çeşit turşuluklardan Quest ve sofralıklardan Heidy olmuştur. Diğer fenolojik ve morfolojik özellikler zamanlar ve çeşitlere göre değişiklikler göstermiştir. öte yandan bazı fenelojik ve morfolojik özellikler arası ilişkiler bir matriks tablosunda verilmiş ve erkencilik öğelerinden ekim-ilk hasat süresi ve anthesis olgunluk süresi ile ikili ilişkileri önemli olanların korelasyon katsayısı ve regresyon eşitlikleri incelenmiştir. Her iki yılda erkencilik (ekim-ilk hasat süresi) ile ilk gerçek yaprak oluşum süresi, ilk kol atma süresi, ilk erkek ve ilk dişi çiçek açma süresi, ilk erkek çiçeğin oluştuğu boğum no, ana kol uzunluğu, kök boğazı kalınlığı, kök yaş ve kuru ağırlığı, bitki kuru ağırlığı arasında; ilk yılda boğum arası mesafe ve bitki yaş ağırlığı arasında; ikinci yılda çıkış süresi, çıkış oranı, ilk meyve olgunlaşma süresi, kol sayısı, kök uzunluğu, yaprak alanı, verim, meyve sayısı arasında önemli ilişkiler belirlenmiştir. Erkencilik ile meyve ağırlığı ve hasat indeksi arasındaki ilişkiler ise güvenilir bulunmamıştır. Tüm bu verilere göre, farklı tohum ekim zamanlarının fenolojik ve morfolojik özellikler üzerine yaptığı etkiler ve bitki büyüme-gelişme aşamaları için gerekli olan GBSDT değerlerinin kullanılmasıyla, yetiştiriciliğin planlanabileceği ve pazara ürün verme zamanının önceden tahmin edilebileceği anlaşılmıştır.

XVIII ABSTRACT In this study, characters of earliness, morphologic and yield with periods öf plant growing-development stages (sowing-emergence, emergence-anthesis, anthesis-maturation and sowing-first harvest) of six cucumbers varieties were investigated at the different sowing dates, during the two years. In research, Sum Growing Degree Days (SGDD) values were calculated with different formulas for stages of plant growing and development. Also relationships among characters of phenological and morphological were researched. 96 equalities were used for calculation of SGDD values that 4 main formulas were combined with different ceiling and base temperatures. The best suitable main formula was given at the below for stages of plant growing and development. SGDD = Z fTd - Tb) ; Td>Tb it were seen suitable that using of base temperatures between 8-1 2°C in this formula. According to this data, SGDD values were become 68; 444; 2847 and 2048°C.hour-days in 1993 and 1994; and 674°C-days for stages of sowing-emergence, emergence-anthesis, anthesis-fruit maturation and sowing-first harvest, respectively. The sowing dates and high tunnels have gotten high temperatures were affected on earliness and yield. Conquest in the first year and Funcipak in the second year that pickling varieties were found more earliness than other varieties while it was not found difference between fresh market varieties about earliness. The best productive varieties Quest that is pickling and Heidy that is fresh marked were become. According to sowing dates and varieties other phenological and morphological characters were changed Moreover, relationships were given between phenological and morphological characters at the matrix tables. Further, correlation coefficients and regression equalities of this characters was important bilateral relationships with sowing-first harvest and anthesis-maturation periods that earliness elements were investigated. At the both year earliness (sowing-first harvest period) with first leaf forming period, first shooting period, first male and female flowering period, intemode number that first male flower has formed, main branch length, thickness of stem, weight of fresh and dry root, weight of dry stem; at the first year intemode length and weight of fresh stem; at the second year emergence period, rate of emergence, first fruit maturation period, number of shoot, root length, leaf area, yield and number of fruit were found significant relationships. However, relationships were not found reliable between earliness with intemode number that first female flower has formed, weight of fruit and index of harvest. According to, all of data; it will be able to design of growing and prediction of date harvest for market had been understood with using of effects different sowing dates on characters of phenological and morphological and, required SGDD values for plant growing- development stages.