Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki Şırnak il örneği

Abstract

Bu araştırmada, Şırnak ili ve ilçelerinde bulunan ortaokul ve liselerde görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin maruz kaldıkları yıldırma (mobbing) davranışları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve araştırmaya yönelik öneriler geliştirmektir. Bu araştırma, tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini Şırnak ili ve ilçelerinde bulunan ortaokul ve liselerde görev yapan 251 beden eğitimi ve spor öğretmenlerinden oluşturmaktadır. Evren ulaşılabilir olduğundan örneklem alma yoluna gidilmeyip evrenin tamamına ulaşılmıştır. Bu doğrultuda 2014-2015 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde 315 öğretmene ölçekler dağıtılmış, 251 öğretmen ölçeği geri dönmüştür. Dolayısıyla araştırmanın çalışma evreni 251 beden eğitimi ve spor öğretmeninden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak, `Yıldırma Ölçeği` (NAQ) ve `Tükenmişlik Ölçeği` kullanılmıştır. Yıldırma Ölçeğinde 21 madde ve `Yıldırma (Mobbing)` olmak üzere 1 alt boyut yer almaktadır. Tükenmişlik Ölçeğinde ise, 22 madde ve `Duygusal Tükenme (DT), Duyarsızlaşma (D), Kişisel Başarı (KB)` olmak üzere 3 boyut yer almaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler SPSS (Sttistical Package for the Social Sciennes) paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; (Bağımsız) Örneklemler t-Testi Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal-Wallis testi ve Mann Whitney-U sınaması kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin çalışma hayatlarında düşük düzeyde yıldırma (mobbing) davranışlarına maruz kaldıklarını ifade ettikleri görülmüştür. Tükenmişlik düzeyleri açısından ise, öğretmenlerin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma açısından tükenmişliklerinin düşük düzeyde, kişisel başarılarının yüksek düzeyde, genel tükenmişliklerinin ise orta düzeyde olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.Tükenmişlik değişkenine ilişkin korelasyon katsayıları incelendiğinde, duygusal tükenme ile duyarsızlaşma arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki varken, duygusal tükenme ile kişisel başarı arasında negatif yönde ve anlamsız bir ilişki olduğu görülmüştür. Duyarsızlaşma ile kişisel başarı arasında ise negatif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, yıldırma ile tükenmişlik arasındaki korelasyon katsayıları incelendiğinde, yıldırma ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki görülürken, yıldırma ile kişisel başarı arasında negatif ve anlamsız bir ilişki olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Beden eğitimi ve spor öğretmeni, yıldırma, tükenmişlik.

In this study, examined the effect of mobbing behaviours on burnout levels of physical education and sports teachers who are employed in secondary and high schools in Sirnak and its district. The research is a descriptive study in the scan type. Research sample consist of 251 physical education and sports teachers who are emplyed secondary and high schools in Şırnak and its district during 2014-2015 academic year. In this study I didn't take samples, instead I inluded all of the teachers who are employed in secondary and high schools.`Mobbing Scale` (NAQ) and `Burnout Inventory` is used as data collection tool, There are 21 article in Mobbing Scale and `Bornout` size which is located in subsclae. In Burnout Scale, there are 22 article and plus three sizes which are `emotional exhaustion (EE), Depersonalization (DP), Personal Accomplishment (PA)`. In this regard, during the 2014-2015 academic year spring scale distributed to 315 teachers but 251 teachers scale is returned. Therefore, the sample of the research consists of 251 teachers.The data obtained from this study, were analysized thorugh the SPSS (Sttistical Package for the Social Sciennes) software package. In the analysis of data; (Independent) Samples t-Test, One-way analysis of variance (ANOVA), Kruskal-Wallis H test and Mann Whitney-U test was used. However, in order to determine the level of regresion of independent variables the dependent variable, Multiple Linear Regression Analysis was conducted.As a result of the research; When mobbing exposure levels and scientific statistics of the burnout of physical education and sports teachers examined, it is observed that teachers said that they had been exposed to low levels of mobbing behavior in working life. In terms of level of mobbing they expressed that from point of emotional exhaustion, depersonalization, they are at low levels and personal success is in a high level, and general mobbing is in medium level.When dependent variables (mobbing) is the correlation coefficient between them is analyzed, was found is a positive correlation and significant relationship between a emotional exhaustion and depersonalization, while a negative relationship and meaningless relation between emotional exhaustion and personal accomplishment was found. There is a negative and significant relationship between depersonalization and personal accomplishment.When the correlation coefficient between independent (mobbing) and independent variables (burnout) is examined, a positive and significant relationship was found between mobbing, emotional exhaustion and depersonalization, while negative but insignificant relationship found between mobbing and personal success.Key Words: Physical education and sports teachers, mobbing, burnout.