Öğretmenlerin okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin görüşleri

Abstract

Bu araştırmada, Diyarbakır ili merkez ilçelerinde bulunan ilköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin görüşleri incelenmiştir. Araştırma, tarama türünde betimsel bir çalışmadır. Araştırma evrenini 2014–2015 eğitim ve öğretim yılında diyarbakır ili merkez ilçelerinde (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) bulunan ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 6591 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada örnekleme alma yoluna gidilmiş, her ilçeden tesadüfi örneklem yöntemiyle toplam 16 okul seçilmiştir. Bu okullarda görev yapan 435 öğretmene ölçek dağıtılmış geri dönen 383 öğretmen ölçeği değerlendirmeye alınmıştır. Dolayısıyla araştırmanın örneklemini araştırmaya katılan 383 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, `Okul Yöneticileri Demokratik Tutum Ölçeği` kullanılmıştır. Demokratik tutum ölçeği 33 maddeden oluşmaktadır. Ölçekle toplanan verilerin analiz edilebilmesi için, ilk önce veriler kodlanarak bilgisayara girilmiştir. Ölçeğin I. bölümünde yer alan kişisel özelliklerin her biri için yüzde ve frekans hesaplamaları yapılmıştır. Ölçeğin ikinci bölümü için ise, 33 maddenin her biri için değişkenler açısından frekans dağılımları, ortalamaları, toplam ortalama puanları ve standart sapmaları belirlenmiştir. Bunlara ek olarak, bağımsız değişkenlere ait puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı sonuçlara varılıp varılmadığını anlamak amacıyla Bağımsız örneklemler için t-testi, varyans analizi, Kruskal Wallis H testi ve Mann Whitney U testi uygulanmıştır. Karşılaştırmalarda anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmanın bulguları aşağıdaki biçimde özetlenebilir:Öğretmenlerin, okul yöneticileri demokratik tutum ölçeğindeki 33 maddenin tümüne yüksek düzeyde katılım gösterdikleri görülmektedir. Analiz sonuçları incelendiğinde erkek öğretmenlerin, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına yönelik görüşleri kadın öğretmenlere göre daha olumlu olmakla birlikte; her iki grubun, okul yöneticilerinin `yüksek` düzeyde demokratik tutum ve davranışlar sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır. Okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin olarak öğretmen görüşleri arasında yaşları bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Ayrıca, tüm yaş gruplarındaki öğretmenlerin, okul yöneticilerinin `yüksek` düzeyde demokratik tutum ve davranışlar sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına yönelik görüşlerinin öğrenim düzeylerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmektedir Ayrıca, tüm öğrenim gruplarındaki öğretmenlerin, okul yöneticilerinin `yüksek` düzeyde demokratik tutum ve davranışlar sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına yönelik görüşlerinin yöneticilik deneyimi olmayan öğretmenler ile yöneticilik deneyimi olan öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir. Yöneticilik deneyimi olmayan öğretmenlerin, yöneticilik deneyimi olanlara nazaran okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışları konusundaki görüşlerinin daha olumlu olduğu anlaşılmaktadır. Okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin olarak öğretmen görüşleri arasında kıdemleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. 21 yıl ve üzeri kıdem grubundaki öğretmenler, 11-20 yıl kıdem grubundakilere göre, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışları konusunda olumlu görüşlere sahiptirler. Ayrıca, tüm kıdem gruplarındaki öğretmenlerin, okul yöneticilerinin `yüksek` düzeyde demokratik tutum ve davranışlar sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır. Okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin olarak öğretmen görüşleri arasında okulda çalışma süreleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. 6–10 yıl çalışma süresi grubundaki öğretmenlerin, 1 yıl ve daha az, 2–5 yıl ve 11 yıl ve üzeri çalışma süresi grubundakilere göre, okul yöneticilerinin demokratik tutum ve davranışları konusunda daha düşük düzeyde katılım gösterdikleri görülmektedir. Ayrıca, tüm kıdem gruplarındaki öğretmenlerin, okul yöneticilerinin `yüksek` tutum ve davranışlar sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Örgüt, lider, eğitim yönetimi, demokratik tutum, öğretmen, öğretmen algısı.

In this study, views of teachers, working in primary education institutions at the central districts of Diyarbakir province, on the democratic attitudes and behaviours of school administrators were examined.The research is a screening type descriptive study. The research population consists of 6591 teachers working in primary schools and elementary schools at the central districts (Bağlar, Kayapınar, Sur and Yenişehir) of Diyarbakir province at 2014-2015 academic year. In this research sampling method was used and totally 16 schools was chosen by random sampling method from each district. Scales were distributed to 435 teachers working on these schools and returned 383 of them were evaluated. Therefore, the research sample is 383 teachers applied on the study. `School Administrators Democratic Attitude Scale` was used as data collection tool. Democratic attitude scale consists of 33 items.The spring semester of 2014-2015 academic year, the scales were distributed to 383 teachers, and 383 gave back all of the scales. Therefore, the study sample consists of 383 teachers. In order to analyse the collected data with scale, firstly the data were coded and entered into computer. Frequency and percentage calculations were made for each of the personal characteristics located in the first part of the scale. Then for the second part of the scale, frequency distribution, mean, mean scores and standard deviation were calculated in terms of the variables for each of 33 items. In addition to these, independent samples t-test, analysis of variance, Kruskal-Wallis H test and Mann-Whitney U test were applied to scores of independent variables in order to determine whether the results are statistically significant or not. The level of significance was accepted as comparison p <0.05. The findings of the study can be summarized as follows.It is seen that, teachers' participation were at high level for all of the 33 items of the school administrators democratic attitude scale. When the results of analysis were analysed, it was revealed that favourable views of male teachers related to the democratic attitudes and behaviours of school administrators are higher than female teachers', while both groups thought that school administrators display `high` level of democratic attitudes and behaviours. Upon analysing the results of the analysis, it is seen that there is a significant difference in favour of male teachers between average test scores of female teachers and male teachers. This finding indicates that there is significant relationship between teacher's views about directors' democratic attitudes and behaviours and sex. The views of male teachers for democratic attitudes and behaviours of school administrators are more positive than female teachers. However it is observed that school administrators of both groups show a `high` level of democratic attitudes and behaviours. It is observed that there are no statistically significant differences in age of the teachers for school administrators' democratic attitudes and behaviours. Furthermore, it was understood that teachers in all age groups think that school administrators shows high level of democratic attitudes and behaviours. It is observed that the ideas of teachers about school administrators' democratic attitudes and behaviours do not change significantly according to their education levels. Also, it's observed that teachers in all education level groups think that school administrators show high level of democratic attitudes and behaviours. It is observed that there is a significant difference in the ideas of teachers who had an administrative experience and who did not have that experience about school administrators' democratic attitudes and behaviours. Therefore, it is understood that that teachers who did not have administrative experience have more positive ideas about school administrators' democratic attitudes and behaviours than teachers who had administrative experience. It is observed that there is statistically difference in terms of seniority among teachers' ideas for school administrators' democratic attitudes and behaviours. Teachers having experience of 21 years or more have more positive ideas about school administrators' democratic attitudes and behaviours than teachers having 11-20 years of seniority. Besides teachers in all of the seniority levels think that school administrators show high level of democratic attitudes and behaviours. It is observed that there is statistically significant difference between teachers' ideas about school administrators' democratic attitudes and behaviours according to the working terms in their schools. In the group of having 6-10 years of period span showed lower level of participation about school administrators' democratic attitudes and behaviours than teachers in the group of having 1 year or less and 2-5 years and 11 years of working period span. Besides it is understood that teachers in all of the seniority levels think that school administrators show high level of democratic attitudes and behaviours. Key words: organization, leader, educational administration, democratic attitudes, teacher, teacher perception