1987-1996 yılları arasında Türkiye, Doğu Anadolu Bölgesi ve Van İli için hayvancılık sektörü net değişim ticari hadleri ve pazarlama olanakları

Abstract

43 6.ÖZET Tarım sektörü son yıllarda ekonominin en önemli sektörü olma özelliğini yitirerek, bugün GSMH içindeki payı bakımından hizmetler ve sanayi sektörlerinden sonra üçüncü sıraya düşmüştür. Tarımın ihracatımız içindeki nispi payı da, azalarak, 1963 yılında %77.2 iken, 1995 yılında %10.7'ye düşmüştür. Ancak, sanayinin ihracatımız içindeki %11.3'lük işlenmiş tarımsal ürünler payının, tarımın sanayiye sağladığı girdi bakımından azımsanmayacak bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Doğuanadolu Bölgesi ve Van ili için ise, tarım ve hayvancılık sektörü vazgeçilmezliğini hala korumaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada 1987-1996 yıllan arasındaki dönemde hayvancılığın ana ve alt grupları bakımından gelişme seyriini yansıtıcak, net değişim ticaret hadleri indekslerinden yararlanılma yoluna gidilmiştir. Doğuanadolu Bölgesi ve Van ili için Çiftçinin Eline Geçen Fiyatlar İndeksi kullanılmıştır. Ayrıca, Türkiye için 4 ana grup, Doğuanadolu Bölgesi için 5 ana grup ve 4 ak grupta incelenen hayvancılık sektörü, hayvansal ürünler gruplarıyla incelemeye alınmıştır. Van ili içinse, 6 ana grup üzerinde çalışılmıştır. İndeks hesaplama yöntemi olarak Laspeyres formülü kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, 1987-1996 yıllan arasındaki dönemde net değişim ticaret hadlerinin Türkiye için, canlı hayvanlar ve su ürünlerinin lehine, hayvansal ürünlerin aleyhine seyrettiği, Doğuanadolu bölgesi içinse net değişim ticaret hadlerinin yine aynı dönemde canlı hayvanlar, kümes hayvanları, büyükbaş-küçükbaş hayvanlar gruplan için sırasıyla %5.55, %4.57ve %5.47 düzeyinde artarak lehte seyrettiği, buna karşılık hayvansal ürünler için aleyhte seyrederek %1.38 ile yumurtada, %1.63 ile bal'da ve %3.00 ile yapağıda azalmanın olduğu sonucuna varılmıştır. Van ili için, incelenen 1987-1995 yıllan arasındaki dönemde koyunda %17.93'lük, sığırda %7.04'lük yıllık ortalama artış hızına karşın, kuzu, kılkeçisi, dana ve tavukta aleyhte seyrederek sırasıyla %0.I4, %3.23, %1.12 ve %6.42 düzeylerinde azalışlar göstermiştir.

44 7.SUMMARYs In recent years agricultural sector lost its importance once it used to have in Turkish economy and today it occupies the third place with regard to its share in GNP. The share of agriculture among export goods also decreased and while it was 77.2 % in 1963 it fell down to 10.7 % in 1995. However the share of processed agricutural product in industrial export is about 11.3 % and this indicates its importance as a source of economical activities. For East Anatolia and particularly for Van agriculture and animal breeding is of great importance. In this research study, we tried to examine the developing course of main and sub groups of animal breeding between 1987-1996 by using NCTI (Net Change Trade Index). For East Anatolia and Van IPRF was used. Animal breeding sector was examined as four gruops for Turkey and five main and four sub-groups for East Anatolia. In addition animal products were examined under four groups. For Van six main groups were studied. The NCTL(Net Change Trade Levels) between 1987 and 1996 for Turkey indicated a progress for live animals and water products but against the animal products. For east Anatolia, in the same period, NCTL indicated an increase for live animals, livestock sheep-cattle animal groups at levels of 5.55%, 4.56% and 5.46% respectively. However there was recorded a decrase for animal products at the level of 1.38% for eggs, 1.63% for honey and 3% for wool. For van, NCTL between 1987 and 1995 there was an increase for sheep (17.93 %) and for cattle (7.04%) while there was a decrease for lamb (0.14%), goat (0.32%), calf (1.12%) and livestock (6.42%).