Van kıraç şartlarında yetiştirilen adi otlak ayrığı (Agropyron cristatum l. gaertn)`na uygulanan değişik sıra aralığı ve gübrelerin ot ve tohum verimleri ile bazı verim unsurlarına etkileri üzerinde bir raştırma

Abstract

IX öz Van kıraç şartlarında yerleştirilen Adi otlak ayrığı (Agropyron cris tattum (L) Gaertn)`na uygulanan sıra aralığı, azot ve fosforlu gübre dozlarının etkileri incelenmiştir. Araştırma, 1991 yılı ilkbaharında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü'nün kıraç deneme alanlarında kurulmuş ve dört yıl yürütülmüştür. Denemede 30, 45 ve 60 cm sıra aralıkları; 0, 5 ve 10 kg/da azot (N) gübre dozları ile 0, 2.5 ve 5 kg/da fosfor (P205) gübre dozları uygulanmıştır. Deneme bölünen-bölünmüş deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuş ve yürütülmüştür. En yüksek yaş ot (491.6 kg/da), kuru ot (268.7 kg/da), ham protein (26.3 kg/da) ve tohum verimleri (57.9 kg/da) ile bitki boyu (69. 1 cm) 1993 yılında elde edilmiştir. En yüksek ham protein oranı (%9.45 ve 9.77) ise 1993 ve 1994 yıllarında elde edilmiştir. En yüksek yaş ot (345.3 kg/da), kuru ot (188.7 kg/da), ham protein (17.9 kg/da) ve tohum verimleri (39.5 kg/da) 30 cm sıra aralığında elde edilirken, en yüksek ham protein oranı %9.42 ve 9.45) 45 ve 60 cm sıra aralığı ile yapılan ekimlerden elde edilmiştir. Ele alınan bütün özelliklere azotlu gübrelemenin etkisi çok önemli olmuştur. En yüksek yaş ot verimi (458.7 kg/da), kuru ot verimi (244.3 kg/da), ham protein oram (%10.31), ham protein verimi (25.7 kg/da) ve tohum verimi (50.7 kg/da) ve bitki boyu (64.5 cm) dekara 10 kg azot uygulamasından elde edilmiştir. Fosfor gübrelemesi bütün verim unsurlarına çok önemli derecede etki etmiştir. En yüksek ortalama yaş ot (360.8 kg/da) ve kuru ot verimleri (194.5 kg/da) dekara 2.5 kg fosfor dozu uygulamasından elde edilirken, ham protein oram (% 9.61) ve tohum verimi (41.7 kg/da) dekara 5 kg fosfor uygulanan parsellerde, ham protein verimi (19.0 ve 18.5 kg/da) ve bitki boyu (62.8 ve 61.6 cm) ise dekara 2.5 ve 5 kg fosfor gübre dozunun uygulamasından elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre; Van kıraç şartlarında Adi otlak ayrığı'nın yaş ot, kuru ot ve ham protein verimi için yetiştiriciliğinde 30 cm sıra aralığı ile ekilmesi ve dekara 10 kg azot ve 2.5 kg fosfor gübre dozlarının verilmesi uygun olacaktır. Üç yıllık ortalamaya göre tavsiye edilen sıra aralığı ve gübre dozlarının uygulanması ile dekara 560.5 kg yaş ot, 305.4 kg kuru ot ve 30. 1 kg ham protein verimi elde etmek mümkündür. Adi otlak ayrığı'nın tohum verimi amacı ile yetiştirilmesinde ise; 30 cm sıra aralığında ekilmesi ve dekara 10 kg azot ile 5 kg fosfor gübrelemesi uygun olacaktır. Üç yıllık ortalamaya göre tavsiye edilen uygulamalar sonucunda dekara 78.5 kg tohum verimi elde etmek mümkündür. Anahtar Kelimeler: Adi otlak ayrığı, gübreleme, sıra aralığı, kuru ot verimi, tohum verimi.

X ABSTRACT In this study, the effects of different row spacing, nitrogen and phosphorous levels on some yield and yield components of crested Wheatgrass (Agropyron cristatum (L.) Gaertn) were investigated under non-irrigated conditions in Van. This reseacrh was established in the spring of 1991 and conducted four years at the researh area of Agricultural faculty. Treatment were 30, 45 and 60 cm row spacing; 0, 5 and 10 kg/da nitrogenous levels, and 0, 2.5 and 5 kg/da phosphorus levels. The experimental design was split- split plot with three replication. The heighest fresh herbage yield (491.6 kg/da), dry herbage yield (268.7 kg/da), crude protein yield (26.5 kg/da), seed yield (57.9 kg/da), and plant height (69. 1 cm) were found in 1993 year. However, the highest crude protein rate (9.45 and 9.77 %) was found both of 1993 and 1994 year. While 30 row spacing had the highest fresh herbage (345.3 kg/da), dry herbage (188.7 kg/da), crude protein (17.9 kg/da) and seed yields (39.5 kg/da). 45 and 60 cm row spacing had highest crude protein rate. Nitrogen doses affected all yield compount of crested wheatgrass significantly. The greastest fresh herbage yield (458.7 kg/da), dry herbage yield (244.3 kg/da), crude protein rate (10.31 %), and crude protein yield (50.7 kg/da), and plant night (64.5 cm) were found from 10 kg/da nitrogen application. Also, phosphorous doses affected all yield component of crested wheatgrass. While the highest fresh herbage yield (360.8 kg/da) and dry herbage yield (194.5 kg/da) were found in 2.5 kg/da phosphorous dose, the highest crude protein rate (9.61 %), and seed yield (41.7 kg/da) were found in 5 kg/da phosphorous dose. However, the highest crude protein yield (19.0 and 18.5 kg/da) and plant height (62.8 and 61.6 cm) were found in 2.5 and 5 kg/da phosphorous application. According to this results, under non-irrigated conditions of Van crested wheatgrass showed be grown with 30 cm row spacing and 10 kg/da nitrogen and 2.5 kg/da phosphorous should be given for proper fresh and dry herbage yield and crude protein yield. 560.5 kg/da fresh herbage. 305.4 kg/da dry herbage and 30.1 kg/da crude protein yield can be taken from crested wheatgrass when suggested row spacing, nitrogen and phosphorous doses were applied. When crested wheatgrass in grown for seed production, row spacing should be 30 cm, and 10 kg/da nitrogen and 5 kg/da phosphorous sholud be applied According to the average of three years results, it is possible to produce 78.5 kg/da seed yield it our suggestions are applied. Key words: Crested wheatgrass, fertilizing, row spacing, hay yield, seed yield.