Farklı azot dozları ve sıra arası mesafelerinin kimyon bitkisinde (cuminum cyminum) verim ve kalite üzerine etkisi

Abstract

Van ekolojik koşullarında uygun azot dozlarının ve sıra arası mesafesinin belirlenmesi ve bu faktörlerin kimyon bitkisinin verim, kalite ve kimyasal karakterlere olan etkisini belirlemek amacı ile yürütülmüştür. Çalışma 1997 ve 1998 yıllarında olmak üzere iki yıl üst üste tekrar edilmiştir. Araştırmada, toplam dal sayış, dalda meyve sayısı ve uçucu yağ oranı hariç diğer bütün özellikler için yıllar arası fark istatistiksel önemli bulunmuştur. Farklı sıra arası mesafelerine ait değerler karşılaştırıldığında, her iki yılda da en yüksek ortalama tohum verimi 20 cm sıra aralığında ve 10 kg N/da dozunda elde edilmiştir. Birinci yılda hem farklı azot dozlarına ait ortalamalar hem de sıra arası mesafelerine ait uçucu yağ oranı ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli bir farklılık olmamıştır. Ancak ikinci yılda farklı azot dozlarına ait uçucu yağ oram ortalamaları arasında fark önemli bulunmuş, en yüksek değer %1.42 ile 6 kgN/da dozunda, en düşük değer ise % 1.1 3 ile 8 kg N/da dozunda elde edilmiş, ikinci yıldaı sıra arası mesafelerine ait ortalamalar arasında ise istatistiksel olarak önemli bir fark tespit edilmemiştir, değerler ise %1.28 ile %1.31 arasında değişim göstermiştir. Uçucu yağ bileşenleri analizlerdinen elde edilen 8 uçucu yağ bileşeninin yaklaşık olarak %50'si p-mentha-l,4-dien-7-al tarafından oluşturulmuş ve bunu sırasıyla, cuminaldehyde, y-terpinene, p-pinene ve a-terpinene izlemiştir. Araştırmada p -mentha-l,4-dien-7-al bileşeni için dikkat çekici bir durum birinci yıl değerlerinin ikinci yıl değerlerinden %10 dolayından daha az olmasıdır Cuminaldehyde oranlarına benzer şekilde a-terpinene oranlanda birinci yılda daha yüksek olmasına karşılık a-pinene, p-pinene, a-phellandrene, y- terpinene ve p-mentha-3-en-7-al oranları denemenin her iki yılında da birbirlerine çok yakın bulunmuşAnahtar kelimeler: Kimyon, azot dozu, sıra arası mesafe, uçucu yağ bileşenleri

This study was carried out to determine the effects of different nitrogen doses and row spaces on the yield and quality components of the caraway plant {Cuminum syminum L) in Van Ecological Conditions. Study was repeated in 1997 and 1998. Effects of years on all traits except, number of branch, number of branches with seed and essential oil were significant. The highest seed production for the both years were obtained with 20 cm row space - 200 kgN/ha combination. The effects of row spaces and nitrogen doses on the rate of essential oil for first the year were not significant. For the second year, however, differences between for nitrogen doses were significant. The rate of essential oil varied from 1. 13 to 2.26% for both years for 60 kgN/ha and 80 kgN/ha, respectively. On GC analysis of various cumin seed oils 8 components were identified. The major component of oils were p-mentha-l,4-dien-7-al (up to 50%) and cuminaldehyde (up to 1 8%). Other components characterized were a- pinene, (3-pinene, a-phellandrene, y-terpinene and p-mentha-3-en-7-al. The constituent of p-mentha-l,4-dien-7-al for the second year were larger then those of the first year. Unlike the p-mentha-l,4-dien-7-al, constituent of cuminaldehyde and a-phellandrene were larger for the first year. The results of oc-pinene, p-pinene, a-phellandrene, y-terpinene and p-mentha-3-en-7-al were similar for the both years.Keywords: Cumin, nitrogen doses, row spaces, essential oil components