Bazı organik patlayıcıların gaz kromatografisi, gaz kromatografisi-kütle spektrometresi yöntemleri ile incelenmesi

Abstract

ÖZET BAZI ORGANİK PATLAYICILARIN GAZ KROMATOGRAFİSİ, GAZ KROMATOGRAFİSİ-KÜTLE SPEKTROMETRESİ VE İYON TAŞIMA SPEKTROMETRESİ YÖNTEMLERİ İLE İNCELENMESİ KOYUNCU, Hülya Doktora Tezi, Kimya Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hasan CEYLAN Ocak 2001, 79 sayfa Bu çalışmada; son zamanlarda artan terörist faaliyetlerin bir sonucu olarak, patlayıcı maddeler ve bunların izlerinin etkin ve hızlı bir şekilde belirlenmesine duyulan gereksinim nedeniyle; gaz kromatografısi (GC), gaz kromatografisi-kütle spektrometresi (GC-MS) ve iyon taşıma spektrometresinde (IMS) bazı organik patlayıcılar için analiz yöntemleri geliştirilmiştir. Çalışmanın birinci aşamasında; Makine Kimya Endüstrisi Kurumu' ndan sağlanan patlayıcı madde standartlarının (TNT, RDX, PETN ve TETRİL) çözeltileri ve daha sonra bu standartlardan hazırlanan standart karışımı çözeltileri analiz edilmiştir. İkinci aşamada; gerçek bir patlayıcı madde kalıntısının nitel analizi için ekstraksiyon yöntemi geliştirilmiştir. İlk önce ekstrakt üzerine kimyasal renk testleri uygulanmış daha sonra da geliştirilen GC, GC-MS ve IMS yöntemleri ile analizleri yapılarak patlama olayında kullanılan patlayıcı madde belirlenmiştir. Üçüncü aşamada; patlayıcı izlerini incelemek amacı ile şüpheli bir şahıstan alınan el svabı numunesinin IMS' te analizi yapılmıştır. Yöntemler birbirleriyle karşılaştırıldığında IMS' in patlayıcı analizlerinde diğer yöntemlere kıyasla bazı avantajlarının olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: patlayıcı ve patlayıcı izlerinin analizi, gaz kromatografısi, kütle spektrometresi, iyon taşıma spektrometresi.

ABSTRACT EXAMINATION OF SOME ORGANIC EXPLOSIVES BY GAS CHROMATOGRAPHY, GAS CHROMATOGRAPHY-MASS SPECTROMETRY AND ION MOBILITY SPECTROMETRY KOYUNCU, Hülya Ph. D, Chemistry Science Supervisor: Prof. Dr. Hasan CEYLAN January 200 1, 79 pages In this study; gas chromatography (GC), gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS) and ion mobility spectrometry (IMS) methods were developed for some organic explosives, because of the increase in terrorist activity in recent years has generated the need for improved analytical methods that can accurately and quickly identify explosives and their residues. In the first phase of the study, standard solutions of the explosives standards (TNT, RDX, PETN and TETRYL) obtained from Mechanical and Chemical Industries Corporation were analysed and then the standard mixture solutions were examined. In the second phase, an extraction method was developed for the qualitative analysis of a real explosion residue. At first the extract was subjected to a series of chemical spot-tests. Later, the explosive material used in the bomb was identified by analysing the extracts with developed GC, GC-MS and IMS methods. In the third phase, for the trace analysis of explosives in the handswab sample taken from a suspected person was analysed with IMS method. Some advantages of using IMS for explosives detection were determined as soon as the methods were compared with each other. Key words: explosives and trace analysis of explosives, gas chromatography, mass spectrometry, ion mobility spectrometry.