İnci kefali (Chalcalburnus tarichi pallas, 1811) karaciğerinin histolojik yapısı ve karaciğerdeki total yağ ve glikojen seviyelerinin üreme siklusuna bağlı olarak değişimi

Abstract

ÖZET İNCİ KEFALİ (Chalcalburnus tariclü Pallas, 1811) KARACİĞERİNİN HİSTOLOJİK YAPISI VE KARACİĞERDEKİ TOTAL YAĞ VE GLİKOJEN SEVİYELERİNİN ÜREME SİKLUSUNA BAĞLI OLARAK DEĞİŞİMİ OĞUZ, Ahmet Regaib Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç.Dr. Güler ÜNAL Temmuz 2002, 22 sayfa Bu araştırmada, Van gölünde yaşayan ve endemik bir tür olan inci kefalinin bir yıllık üreme siklüsü boyunca dişi bireylerde karaciğer ve gonad ilişkisi çalışıldı. Çalışmada kullanılan balıklar Van Gölü ve göle dökülen Deliçay' dan yakalandı. Canlı olarak laboratuvara getirilen balıkların vücut, gonad ve karaciğer ağırlıkları alınarak, gonadosomatik indeks (GSI) ve hepatosomatik indeks (HSI) değerleri hesaplandı. Karaciğerlerin bir kısmı histolojik çalışma için tespit edilirken, bir kısmı glikojen ve yağ analizleri için derin dondurucuya kondu. İnci kefelinde karaciğer vücut ağırlığının yaklaşık % 2.266' sini oluşturan üç loblu bir bezdir. En uzun ve diğerlerine göre daha ince olan birinci lob, balığın ventral çizgisi boyunca bağırsağın birinci kıvrımına kadar uzanır. İkinci lob, bağırsağın sağ Meralinde yer alır ve ventral lobdan daha kısadır. Üçüncü lob ise bağırsağın sol lateralinde yer alır ve ikinci lobdan biraz daha kısadır. İnci kefalinin karaciğeri pankreas dokusu içermez. Retiküler bir bez olan karaciğerde retiküler fibriller, kan damarlarının etrafında daha fazladır. Hepatosit denilen karaciğer hücreleri, lobülün ortasındaki merkezi venden dışa doğru ışınsal olarak sıralanırlar. HSI Haziran ayında en düşük değerde (%1,519) olup daha sonraki aylarda artış göstererek Mart ayında en yüksek değere (%3.085) ulaşmıştır. Vitellogenezis safhası sırasında HSI' in artması yumurta proteinlerinin öncülerinin karaciğerde sentezlenmesiyle ilgilidir. GSI Eylül ayında en düşük (%2.884), Mayıs ayında en yüksek değerlerde (%1 8.252) bulunmuştur. GSF in en yüksek değerde bulunduğu Mayıs ayında, oositler olgunlaşma safhasındadır. GSI oositlerin gelişme safhalarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Karaciğerdeki lipid seviyesi Şubat ayında en fazla (70.333mg/gr), Ekim ayında ise en düşük olarak (47.1mg/gr) ölçülmüştür. Karaciğerdeki glikojen seviyesi ise Haziran ayında en fazla (l.OOmg/lOOmg), Mart ayında en düşük seviyededir (0.059mg/100mg). Bunlara göre inci kefelinde özellikle karaciğerdeki glikojen seviyesi oosit gelişimine bağlı olarak değişim gösterir. Anahtar kelimeler: inci kefeli, Chalcalburnus tarichi, Histoloji, Karaciğer, Vitellogenezis, Glikojen, Lipid, HSI, GSI

ABSTRACT THE HISTOLOGICAL STRUCTURE AND THE CHANGES IN TOTAL LIPID AND GLYCOGEN LEVELS OF THE LIVER OF İNCİ KEFALI (Chalcalburnus tarichi Pallas, 1811) DURING REPRODUCTION CYCLE O?UZ, Ahmet Regaib Msc Thesis, Biology Science Supervisor: Assoc. Prof.Dr.Güler ÜNAL July 2002, 22 pages In this study the relationship between liver and gonad of inci kefali which is an endemic fish species and lives in Van Lake was studied during one year of reproduction cycle. Fishes were captured from Van Lake and Deliçay flowing in to Van Lake. Fishes were brought to the laboratory alive. Gonadosomatic index and hepatosomatic index were calculated by weighing gonad, liver and body of fishes. Some of livers were fixed for histological studies and some of them were stored in deep-freezer to analysis later for glycogen and lipid. The liver of inci kefali is a gland consists of three lobs and 2.266 % of total body weight The first lob is the longest one and thinner than other two. It is located along side the ventral line up to the first twist of intestine. The second lob is located in the right lateral of intestine and shorter than the ventral lob. The third lob is located in left lateral of intestine and shorter than the second lob. Reticular fibrils located between hepatocytes are intensified around the blood vessels. The liver of inci kefali does not contain pancreas tissue. The liver cells called hepatocyt are standing in lane radius in central vena of middle lob towards to outside. The lowest value of HSI was in June (1.519 %). It decreased gradually and reached the highest level in March (3.085 %). The elevation of HSI during vitellogenesis is related to synthesis of protein precursors in liver. The GSI was found in lowest value in September (2.884 %) and highest in March (18.252 %), when oocytes were becoming mature. In addition to this GSI was observed to be varied in relation the maturation phases of oocytes. The highest lipid level in liver was measured in February (70.333mg/gr), while the lowest level was in October (47.1mg/gr). Glycogen level was the highest in June (l.OOmg/lOOmg) while it was the lowest in November (0.059mg/100mg). According to these the levels of glycogen vary related to the development of oocytes. Key Words: İnci kefali, Chalcalburnus tarichi, Histology, Liver, Vitellogenesis, Glycogen, Lipid, HSI, GSI in