Ekmek israfında tüketici tercihlerinin rolü: Bingöl ili örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ekmek israfında tüketici tercihlerinin etkisinin olup olmadığı konusunu araştırmak ve istatistiki analizlerle bunu ortaya koyabilmektir. Literatürde Dünya ve Türkiye'de ekmek israfını araştıran çalışmalar mevcut olmakta fakat Bingöl ilinde böyle bir çalışma olmadığından bilimsel bir boşluğu doldurmada literatüre katkı yapacağı söylenebilir. Bu çalışmada anketle veri toplama yöntemi kullanılarak Bingöl ili merkez ilçesinde bulunan 385 tüketici ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Anket yapılacak mahallerin toplam nüfus içerisindeki payları dikkate alınarak anket uygulanmıştır.Verilerin analizinde çok değişkenli istatistiki analiz yöntemlerinden biri olan faktör analizi kullanılmıştır. Çalışmada ayrıca ekmek israfı üzerinde etkili etmenleri belirlemek üzere ML-Binary Logit (Quadratic Hill Climbing) yöntemi kullanılmıştır. Buna göre, Yüksek gelir grubu için israf etme nedenini açıklayan modelde ekmek israfı ile ekmek tüketimi arasında pozitif ilişki bulunmuştur. Orta gelir grubu ile düşük gelir grubunda ise gelir artıkça hanehalkının ekmek israf etme olasılığının azaldığı belirlenmiştir.Ayrıca harcama gruplarının gelir esnekliklerinin yorumlanmasında ekonometrik çalışmalarda yaygın olarak kullanılan çift logaritmik fonksiyonel kalıp kullanılmıştır. Buna göre yapılan ekmek tüketimi gelir esnekliği analizlerinde gelir artıkça esneklik katsayılarının gittikçe düştüğü ve gelir değişimine olan duyarlılığın gittikçe azaldığı belirlenmiştir. Çünkü gelir artıkça R2'nin gittikçe düşmesi ve gelirin ekmek tüketimini açıklama yeteneğinin gittikçe azaldığı söylenebilir.Araştırmada tüketicilerin ekmek satın alırken dikkat ettikleri faktörlerin ortaya çıkarılması amacıyla çok değişkenli analiz yöntemlerinden biri olan faktör analizi kullanılarak 20 değişken, 5 değişkene indirgenmiştir. Birinci faktör, Ekmek Satış Noktaları ve Ekmek Şekilleri, ikinci faktör, Ekmeğin Besleyiciliği ve Ucuzluğu, üçüncü faktör, Ekmeğin Ambalajı ve Gramajı, dördüncü faktör, Ekmeğin Üretim ve Satış Noktalarının Hijyeni ve son faktör ise Ekmeğin Tazeliği ve Tedariği olarak tanımlanmıştır. Bu beş faktörün toplamı, toplam varyansın %59'33'ünü açıkladığını, yine yapılan analizde KMO test değernin 0,841 gibi yüksek bir değerle kullanılan değişkenlerin faktör analizi için uygun olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Tüketici, Ekmek Tüketimi, Ekmek İsrafı, Bingöl

The aim of this study is to investigate the effect of consumer preferences on bread wastes and to reveal this by statistical analysis. No studies on bread were found in Bingöl. Therefore, it can be said to fill a gap scientifically. In this study, face-to-face interviews were conducted with 385 consumers in the central district of Bingöl using the data collection method. The survey was conducted by considering the shares of the places to be surveyed in the total population.Factor analysis, which is one of the multivariate statistical analysis methods, was used in the analysis of the data. In addition, ML-Binary Logit (Quadratic Hill Climbing) method was used to determine the factors affecting bread waste. In addition, the double logarithmic functional pattern, which is widely used in econometric studies, was used to interpret the income elasticities of expenditure groups.In addition, the double logarithmic functional pattern, which is widely used in econometric studies, was used to interpret the income elasticities of expenditure groups. Accordingly, in the income elasticity analysis of bread consumption, it was determined that as the income increased, the elasticity coefficients gradually decreased and the sensitivity to income changes decreased. Because it can be said that as income increases R2 decreases gradually and income decreases ability to explain bread consumption. In the middle income group and low income group, it was determined that household income decreased as income increased.In the study, 20 variables were reduced to 5 variables by using factor analysis, which is one of the multivariate analysis methods, in order to reveal the factors that consumers pay attention to when buying bread. The first factor has been defined as Bread Sales Points and Bread Types, the second factor, Nutrition and Cheapness of Bread, third factor, Bread's Packaging and Weight, fourth factor, Bread's Production and Sales Points Hygiene and the last factor is Bread Freshness and Supply. It was determined that the sum of these five factors explained 59% of the total variance, and in the analysis, the KMO test value was suitable for factor analysis of the variables used with a high value of 0.841.Key Words: Consumer, Bread Consumption, Bread Waste, Bingöl