Ergenlerde karakter güçlerinin içselleştirme ve dışsallaştırma belirtilerine ilişkin koruyucu etkisi

Abstract

Ergenlik dönemi insan yaşantısındaki önemli dönemlerden biridir. Bu dönemde bireyde oluşmaya başlayan hızlı ve çok boyutlu değişim ve gelişimler beraberinde birçok risk faktörünü getirmektedir. Özellikle bu dönemde ergenin duygusal gelişiminden kaynaklanan duygu iniş-çıkışları ve patlamaları oldukça sık gözlenmektedir. Hem duygusal problemler –içselleştirme (internalizing) hem de davranışsal problemler-dışsallaştırma (externalizing) ergenlik döneminde çocukluğa göre artış gösteren durumlar olarak belirtilmekte ve ergen için olumsuz deneyimlere neden olmaktadır. Pozitif psikoloji son dönemde en fazla dikkat çeken yaklaşımlardandır. Bu yaklaşım önceki hastalık ve hastalığın sebepleri temelli yaklaşımlara alternatif olarak geliştirilmiştir. Olumsuz tanıların yerine alternatif olumlu tanılar ve tanımlamalarla ortaya çıkar. Yeterlilik temellidir. Bireyin yeterliliklerini temel alarak ilerlemeyi kabul eder. Karakter güçleri ve erdemli oluş değerler sınıflaması pozitif psikoloji temelli bir sistemdir. Karakter güçleri ve erdemli oluş kavramı altı ana erdem boyutu altında yirmi dört karakter gücünü kapsayan bir değerler sınıflamasıdır. Yapılan araştırmalarda değerlere sahip olmanın yaşam doyumuyla doğrudan bağlantılı olduğu saptanmıştır.Bu araştırmanın amacı, ergenlik döneminde ortaya çıkan içselleştirme ve dışsallaştırma belirtilerine ilişkin karakter güçlerinin koruyucu etkisi olup olmadığının incelenmesidir. Araştırma kapsamında içselleştirme ve dışsallaştırma problemlerinin sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Bu araştırmada dışsallaştırma problemleri Jessor ve Jessor (1977) Problem Davranış Teorisi' ne göre ele alınmıştır. Burada belirtilenler sigara kullanımı, alkol ve madde kullanımı, intihar eğilimi, anti-sosyal davranışlar, erken yaşta güvensiz cinsel ilişki ve yeme sorunlarıdır. İçselleştirme problemleri olarak depresyon, anksiyete, fobiler, obsesif kompusif bozukluk ele alınmıştır. Araştırmaya Van il merkezinden 1138 ergen katılmıştır. Araştırmada veri aracı olarak katılımcıların demografik özeliklerini belirlemek amacıyla; Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Duygusal ve davranışsal problemleri belirlemek amacıyla 11-18 Yaş Grubu Gençler İçin Kendini Değerlendirme Ölçeği ( Youth Self Report –YSR-11/18 ) ve Kısa Belirti Tarama Listesi-53 (SCL-53) uygulanmıştır. Son olarak karakter güçlerini belirlemek için ülkemizde ilk defa VIA Gençlik Taraması (VIA Youth Survey-96) kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgular değerlendirildiğinde sosyo-demografik özellikler içerisinde anne eğitim düzeyi önemli bir değişken olarak saptanmıştır. Anne eğitim düzeyi arttıkça ergende dikkat problemleri ve kural dışı davranışlar görülmektedir. Ayrıca anne eğitim düzeyi yüksek ergenler Bilgelik ve Ölçülülük erdem boyutlarında daha düşük özellikler göstermiştir.Kızlarda daha çok içselleştirme erkeklerde ise dışsallaştırma problemleri görülmüştür. Erkeklerin kızlara göre değerleri daha düşüktür. Araştırma yapılan sınıflarda sınıf düzeyi yükseldikçe değerlerin oranlarında düşme meydana gelmiştir. Karakter güçlerine ilişkin bulgularda ise karakter güçlerinin içselleştirme problemlerine ilişkin çok yüksek oranda koruyucu olduğu saptanmıştır. İçselleştirme problemlerinin temelinde dışsallaştırma problemleri yer almaktadır. Doğrudan etkisine bakıldığında karakter güçleri dışsallaştırma problemlerine ilişkin daha zayıf bir oranda koruyucudur. Ancak karakter güçlerinin içselleştirme problemleri üzerinden dışsallaştırma problemlerine dolaylı etkisi göz önünde bulundurulduğunda oldukça yüksek bir koruyuculuğa sahip olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak karakter güçlerinin ergenlikte geliştirilmesi ve pekiştirilmesiyle ortaya çıkacak içselleştirme ve dışsallaştırma problemleri azaltılacak ve ergenlerin yaşadığı riskler büyük oranda azaltılmış olacaktır.Anahtar Kelimeler: Öz düzenleme, Yapısal eşitlik modeli, Önleyici rehberlik, Değerler.

Adolescence is an important period of human life.The fast and the multidimensional changes and developments, that occurs in person, lead to manyrisk factors. In brief, in this period the emotional instability and burstings, which based on adolescent's emotional development, can be watched frequently. Both emotional problems (internalizing) and behavioural problems(externalizing) in adolesence are stated as an increasing situations compared with childhood and this can cause negative experiences to the adolescent.In the recent years positive psychology is the most attention-grabbing theory.This theory is developped as an anternative fort he theories that are based on previous illnesses and its reasons. Instead of negative diagnosis, it occurs with alternative positive diagnosis and descriptions. It is based on sufficiency. Fundamentally, it confirms the improvement of individual's sufficiencies.Character strengths and classification of values in action is a system that is based on positive psychology. The concept/notion of character strength and values in action is a classification of values that consist of 6 main values and 24 character strengths that are related with these values. It has been determined that life satisfaction is related with possessing these character strengths.The aim of this study is to investigate whether character strengths have protective effect on symptoms of internalizing and externalizing. At the same time, in this study it is investigated whether the internalizing and externalizing problems differ according to socio-demografic factor.In this study externalizing problems are discussed according to Jessor and Jessor(1977) Problem Behaviour Theory. Smoking, drinking alcohol and using drugs, suicidality, anti-social behaviours, unsafe sexual intercourse at the early age and eating problems are stated. Depression, anxiety, fobies, obsessive –compulsive disorders are discussed as internalizing problems.1138 adolescents participated from Van city center. In study Demografic Information Form was used for determining participants' demografic features.With the purpose of determining emotional and behavioural problems Youth Self Report-YSR-11/18 and Short Symptom Scanning List were applied. Lastly, for determining character strenghts VIA Youth Survey -96 has been used fort he first time in our country.The results showed that mother's educational level, in socio-demografic aspects, has been determined as an important factor. As mother's educational grade increased, attention problems and discipline problems rate was higher. Besides, the adolescent whose mother has higher educational level shows less aspects for wisdom and temperance.It was indicated that girls have more internalizing problems while boys have more externalizing problems.Values of boys are less than girls.Classes that survey took place /applied the more grade is higher the less rate of values has been seen.Findings related to character strengths showed that character strengths' protective rate is very high. There were externalizing problems at the basis of internalizing problems .When we look at its direct effect, characters strenghts have a small productive rate. However, when taken into consideration, the indirect effect of character strenghts' on externalizing problems through internalizing problems, it has been determined that character strengths have a high productive effect rate.As a conclusion, with development and reinforcement of character strengths during the adolescence, the problem of internalizing and externalizing will be reduced and the risks that adolescents have experienced can be reduced as a high rate.Keywords: Self-regulation; Structural equation modeling; Preventive guidance; Values