Öğretmenlerde sirkadyen tercihler, uyku kalitesi, kişilik özellikleri, yaşam ve iş doyumu arasındaki ilişkiler

Abstract

Hayatın sürdürülebilmesi için ihtiyaçların giderilmesi önemlidir. İnsan hayatında da uyku giderilmesi gereken en önemli ihtiyaçlardan birisidir. Psikolojik rahatsızlıkların birçoğunda uyku ile ilgili şikayetlerle karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada sirkadyen tercihler, uyku kalitesi, kişilik özellikleri, yaşam ve iş doyumu arasındaki ilişkilerin, iyi oluş açısından araştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışma ilişkisel tarama modeli kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya Van Merkez ilçelerdeki yirmiyedi farklı okulda görev yapan 305 öğretmen katılmıştır. Çalışma kapsamında gönüllülere Demografik Soru Formu, Büyük Beşli Kişilik Ölçeği, Sabahçı – Akşamcı Uyku Tipi Ölçeği, Minnesota İş Doyumu Ölçeği, Pozitif Duygulanım ve Negatif Duygulanım Ölçeği, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PSQI) ve Yaşamdan Memnuniyet Ölçeği uygulanmıştır.Çalışmamızda gizil yapısal eşitlik modellemesi kullanılarak kişilik, uyku özellikleri ve psikolojik iyi oluş gizil değişkenleri arasındaki ilişkilerin özelleştirildiği bir model test edilmiştir. Modelde akşamcı kronotip özellikleri, uykusuzluk ve düşük uyku kalitesini temsil eden uyku özellikleri gizil değişkeninin, psikolojik iyi oluş gizil değişkeniyle ters yönde ilişkili olduğu gözlenmiştir (β= -0.61 p<.01). Bununla birlikte kişilik ve uyku özellikleri gizil değişkenleri arasındaki ilişki istatistik olarak anlamsız bulunmuştur (β= 0.01 p>.05). Benzer olarak, kişilik gizil değişkeninin uyku özellikleri gizil değişkeni üzerinden psikolojik iyi oluş gizil değişkeni üzerine dolaylı etkisi önemli bulunmamıştır (β= -0.01 p>.05). Yine kişilik özellikleri gizil değişkeninin psikolojik iyi oluşu uyku özelliklerinden bağımsız olarak yordadığı gözlenmiştir. Sonuç olarak diyebiliriz ki, psikolojik iyi oluş ve uyku birbiriyle ilişkilidir, kişilik doğrudan doğruya uykuyu etkileyen bir özellik değildir.Anahtar SözcüklerSirkadyen ritim, biyolojik ritim, uyku kalitesi, insomnia, kişilik, iş doyumu, yaşamdoyumu, psikolojik iyi oluş, öznel iyi oluş.

It is important to meet the needs to sustain life. Sleep is one of the most important needs in human life. Most of the complaints, faced with psychological disorder, are related to sleep. In this study, it is aimed to investigate the relations among circadian preferences, sleep quality, personality, and life and job satisfaction in terms of well-being.This study was conducted under the relational model. In Van Central district, 305 teachers working in twenty-seven different schools were participated in the study. Demographic Questionnaire, the Big Five Personality Scale, Morningness - Eveningness Questionaire, Minnesota Job Satisfaction Scale, Positive Affect and Negative Affect Scale, Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Life Satisfaction Scale was applied to volunteers in this study.In our study, a model that has been customized using the relationship between personality, sleep characteristics, and psychological well-being latent variables using the latent structural equation modeling. In the model, it was observed that there was a relation in opposite directions between latent variables, representing evening kronotip properties, insomnia and poor sleep quality and the latent variable of psychological well-being (β = -0.61, p <.01). However, the relationship between latent variables of personality and sleep characteristics were statistically found insignificant (β = 0.01, p > .05). Similarly, indirect effects on psychological well-being, latent variables through the sleep characteristics of latent variables for personality latent variables were not significant (β = -0.01 p > .05). However, it was observed that the latent variables of personality predicts psychological well-being, independently from the sleep characteristics. In conclusion we can say that psychological well-being and sleep are related to each other; personality is not a feature directly affecting sleep.Key WordsCircadian rhythms, biological rhythms, sleep qualty, insomnia, personality, jobsatisfaction, life satisfaction, psychological well-being, subjective well-being.